Na czym polega estoński CIT?
Estoński CIT to sposób rozliczania spółek na zasadach ryczałtu od przychodów. Oznacza to, że przedsiębiorstwo korzystające z tej formy opodatkowania, nie musi odprowadzać podatku co miesiąc lub co kwartał, a jedynie w momencie wypłaty dywidendy. Pomaga to wielu firmom nastawionym na rozwój, chcącym inwestować zdobyte środki. Dzięki temu rozwiązaniu spółka zachowuje kontrolę nad momentem powstania obowiązku podatkowego i może lepiej planować wydatki. Korzyści jest jednak więcej.
Wszystkiego o podatku estońskim dla spółek dowiesz się, czytając artykuł, który w całości poświęciliśmy temu zagadnieniu: Estoński CIT – na czym polega i komu przysługuje?
Jak działa faktoring?
Aby w pełni pojąć, w jaki sposób faktoring i estoński CIT mogą na siebie wpływać, przypomnijmy sobie najpierw, na jakich zasadach działa finansowanie faktoringiem.
Faktoring to usługa finansowa, w ramach której przedsiębiorcy mogą sprzedawać faktury, które wystawili swoim kontrahentom, ale wciąż oczekują na płatność z ich tytułu. Faktor (firma świadcząca usługę faktoringu) wykupuje wierzytelność w zamian za gotówkę, dzięki czemu faktorant (podatnik korzystający z usługi) może utrzymać płynność finansową firmy. Koszt usługi stanowi zazwyczaj prowizja faktora. Dużym plusem faktoringu jest to, że od momentu podpisania umowy cesji wierzytelności do otrzymania środków mija zazwyczaj kilka godzin – dzięki temu podatnik szybko odzyskuje zamrożone środki i może nimi dysponować bez przeszkód.
Warunki korzystania z estońskiego CIT a faktoring
Aby móc rozliczać się za pomocą podatku estońskiego, spółka musi spełnić szereg kryteriów. Jednym z nich – szczególnie istotnym w kontekście tego artykułu – jest dopilnowanie, by poziom przychodów pasywnych spółki wynosił mniej niż 50% przychodów spółki w skali roku.
Problemem – w kontekście korzystania z faktoringu – jest fakt, że organy podatkowe uznają sprzedaż faktury faktorowi za jeden z rodzajów przychodu pasywnego. Czy to więc oznacza, że finansowanie działalności spółki faktoringiem wyklucza możliwość stosowania estońskiego CIT? Odpowiedź na to pytanie jest – niestety – wciąż niejednoznaczna.
Po pierwsze: przychody z faktoringu oraz pozostałych przychodów pasywnych musiałyby łącznie wynieść minimum 50% ogólnych przychodów firmy. Utrzymanie przychodów pasywnych poniżej tego poziomu sprawia, że spółka może pozostać przy rozliczaniu podatkiem estońskim.
Po drugie: w Polsce działa szereg instytucji, które zajmują się interpretowaniem przepisów prawa. Nie brakuje przy tym kwestii spornych, głównie z uwagi na sposób sformułowania ustaw oraz towarzyszących im uzasadnień. W dalszej części tekstu przybliżymy kilka interpretacji Krajowej Informacji Sądowej oraz wyroków Wojewódzkich Sądów Administracyjnych, które – przynajmniej w założeniach – mają pomóc odpowiedzieć na pytanie: czy faktoring stanowi przychód pasywny spółki?
Ważne!
Wątpliwości mają swoje uzasadnienie w ustawie o CIT. Art. 28j ust. 1 tejże mówi, że opodatkowaniu ryczałtem może podlegać podatnik, jeżeli spełnia kilka warunków. Jednym z nich jest to, że mniej niż 50% przychodów z działalności osiągniętych w poprzednim roku podatkowym, liczonych z uwzględnieniem kwoty należnego podatku od towarów i usług, musi pochodzić z:
- wierzytelności,
- odsetek i pożytków od wszelkiego rodzaju pożyczek,
- części odsetkowej raty leasingowej,
- poręczeń i gwarancji,
- praw autorskich lub własności przemysłowej,
- zbycia i realizacji praw z instrumentów finansowych,
- transakcji z podmiotami powiązanymi.
To właśnie słowo “wierzytelność”, zawarte w tym przepisie, jest przyczyną uznawania sprzedaży wierzytelności za moment powstania przychodu pasywnego.
Faktoring a estoński CIT – interpretacje
Przypomnijmy: estoński CIT w polskim porządku prawnym pojawił się w 2021 roku. Na pierwszą interpretację dotyczącą zbywania wierzytelności nie musieliśmy długo czekać.
Interpretacja ogólna Ministerstwa Finansów
Już w lutym 2021 r. ukazała się interpretacja ogólna Ministra Finansów nr DD5.8201.11.2020 w sprawie zasad ustalania wysokości kosztów uzyskania przychodu przy zbyciu wierzytelności własnych w ramach umowy faktoringu.
W treści dokumentu znajdziemy informację mówiącą o tym, że korzystanie z usługi faktoringu – zdaniem MF – prowadzi do powstania przychodu. Co więcej – transakcja sprzedaży towarów i/lub usług powinna być rozpatrywana niezależnie od transakcji sprzedaży wierzytelności. Oznacza to, że podatnik, który najpierw sprzedaje towar, a następnie finansuje fakturę z pomocą faktoringu, uzyskuje przychód dwukrotnie – ze sprzedaży towaru (czyli transakcji pierwotnej, w wyniku której powstaje wierzytelność) oraz ze zbycia tej wierzytelności.
Całą, liczącą sześć stron, treść interpretacji MF znajdziesz tutaj.
Interpretacja Dyrektora KIS
Można domniemywać, że to właśnie interpretacja ogólna Ministra Finansów stała się podstawą do interpretacji wydawanych przez Dyrektora Krajowej Informacji Sądowej. W wydawanych dokumentach przewodniczący KIS uznał, że przedsiębiorca, który uzyskuje środki ze sprzedaży wierzytelności na rzecz faktora, otrzymuje przychód z wierzytelności, co wypełnia literę a art. 28j ust. 1 pkt. 2 ustawy o CIT.
Nie było to zresztą jednorazowe stanowisko – tę samą interpretację Dyrektor KIS ponawiał wielokrotnie w latach 2022-2024. Możemy to łatwo zweryfikować, przeglądając następujące dokumenty:
- interpretacja indywidualna z dn. 23 grudnia 2022 r., sygn. 0111-KDIB1-1.4010.489.2022.1.BS,
- interpretacja indywidualna z dn. 29 grudnia 2022 r., sygn. 0111-KDWB.4010.84.2022.2.AZE,
- interpretacja indywidualna z dn. 10 listopada 2023 r. sygn. 0111-KDIB1-2.4010.484.2023.2.EJ
- interpretacje indywidualne z dn. 17 maja 2024 r. sygn. 0111-KDIB1-1.4010.143.2024.2.BS oraz 0111-KDIB2-1.4010.115.2024.3.AR,
- interpretacja indywidualna z dn. 16 czerwca 2024 r. sygn. 0111-KDIB1-2.4010.202.2024.2.AW.
W większości tych interpretacji uzasadnienie zajętego stanowiska było podobne. W ocenie Dyrektora KIS podatnik zbywający wierzytelność powinien uznawać to za odrębne zdarzenie (niezależne od poprzednich operacji gospodarczych, skutkujących przychodem należnym).
Przykład:
W interpretacji indywidualnej z dn. 23 grudnia 2022 r., sygn. 0111-KDIB1-1.4010.489.2022.1.BS Dyrektor KIS stwierdza, że:
Spółka w istocie będzie uzyskiwać przychody ze sprzedaży wierzytelności. Zatem do wartości przychodów, o których mowa w art. 28j ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy o CIT powinna wliczać wartość przychodów z tytułu zbycia wierzytelności własnych w ramach umowy faktoringu. W konsekwencji, jeżeli przychody z tego tytułu przekroczą 50% przychodów z działalności osiągniętych w poprzednim roku liczonych z uwzględnieniem kwot należnego podatku od towarów i usług, to Spółka nie będzie mogła skorzystać z ryczałtu od dochodów spółek, jako formy opodatkowania prowadzonej działalności gospodarczej.
Skąd więc bierze się niejasność, która każe kolejnym spółkom występować z prośbą o wydanie interpretacji indywidualnej? Źródłem nieporozumień jest uzasadnienie ustawy z dn. 28 listopada 2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw – a to właśnie ten dokument wprowadził możliwość korzystania z estońskiego CIT przez polskie spółki.
Autorzy uzasadnienia podkreślają, że warunki, o których mowa w art. 28j ustawy, a które przytoczyliśmy już wcześniej, mają służyć “ograniczeniu możliwości korzystania z opodatkowania ryczałtem przez podmioty nieprowadzące aktywnej działalności gospodarczej, ale nakierowane na czerpanie przychodów głównie z pasywnych źródeł przychodów”. W sytuacji, gdy spółka decyduje się na sprzedaż faktur firmie faktoringowej w celu odmrożenia środków i odzyskania płynności finansowej, trudno mówić o tym, że nie prowadzi ona aktywnej działalności gospodarczej, a skupia się na czerpaniu przychodów pasywnych.
Wielu podatników wyszło z tego samego lub podobnego założenia i zdecydowało się na podniesienie sprawy w Wojewódzkich Sądach Administracyjnych.
Pełną treść uzasadnienia znajdziemy w sejmowym druku nr 643 dostępnym tutaj.
Faktoring a estoński CIT – wyroki Wojewódzkich Sądów Administracyjnych
W przypadku wyroków wydawanych przez WSA sprawa wygląda diametralnie inaczej. Obecnie dysponujemy kilkoma wyrokami wyraźnie przychylnymi dla podatników – tylko jeden okazał się nieprzychylny, powielając właściwie wykładnię przyjętą przez Dyrektora Krajowej Informacji Sądowej.
Wyroki przychylne dla podatników
- Pierwszy wyrok, w którym rozstrzygnięto sprawę na korzyść podatnika, zapadł jeszcze w czerwcu 2023 roku w Warszawie (sygn. III SA/Wa 553/23).
- Kolejny raptem kilka dni później – 6 lipca 2023 r. (sygn. III SA/Wa 627/23).
- Inny z wyroków, które okazały się pozytywne dla podatników, to decyzja WSA w Gliwicach – wyrok z dn. 27 marca 2024 r. (sygn. akt I SA/Gl 11124/23).
We wszystkich tych orzeczeniach Sądy powoływały się na to, że zakres pojęciowy wspomnianego już art. 28j ust. 1 pkt. 2 lit. a ustawy o CIT nie obejmuje przysporzeń podatnika uzyskiwanych w ramach umowy fakturowania własnych wierzytelności.
Przykład:
W wyroku warszawskiego WSA z dn. 6 lipca 2023 r. czytamy:
Jeżeli konkretne przysporzenie jest w istocie formą finansowania zewnętrznego bieżącej działalności gospodarczej podatnika, to udział tego przysporzenia w przychodach z perspektywy regulacji dot. ograniczenia możliwości rozliczenia się przez podatnika ryczałtem od dochodów spółek (estońskim CIT) nie ma znaczenia prawnego.
Pozyskiwanie finansowania zewnętrznego […] w żadnym stopniu nie może być zakwalifikowane do uzyskiwania […] przychodów pasywnych w myśl powyższego przepisu.
I gdy już wydawać by się mogło, że sytuacja jest opanowana, a sądy administracyjne stają jednogłośnie po stronie podatników, w lutym 2024 roku ukazał się wyrok zgoła odmienny.
Wyrok nieprzychylny dla podatników
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w podobnej sprawie wydał wyrok, który dla podatników oznacza ponowne otwarcie dyskusji i konieczność oczekiwania na rozstrzygnięcia na najwyższym szczeblu. Sprawa dotyczyła nowopowstałej spółki, która chciała zacząć korzystać z ryczałtu od przychodów spółki (estońskiego CIT). Przedstawiciele przedsiębiorstwa zaznaczyli, że spółka zawarła umowę z firmą faktoringową i korzysta z usługi faktoringu niepełnego z regresem. W tej sytuacji powstała wątpliwość, czy przychody z tytułu zbycia wierzytelności spełniają warunek dotyczący osiągania mniej niż 50% przychodów z działalności z tytułu obrotu wierzytelnościami.
Uzasadnienie wyroku z dn. 21 lutego 2024 r. (sygn. akt I SA/Bd 24/24) głosi, że wierzytelność “może stanowić przedmiot obrotu, a jej odpłatne zbycie powoduje powstanie przychodu w rozumieniu updop. Przychód z odpłatnego zbycia wierzytelności powstaje zarówno wtedy, gdy przedmiotem zbycia jest wierzytelność obca […], jak i wówczas, gdy podatnik sprzedaje własną wierzytelność.
Autorzy uzasadnienia powołują się w tym przypadku na wyrok WSA we Wrocławiu z dn. 30 lipca 2019 r., sygn. akt I SA/Wr 321/19. Dalsza część uzasadnienia brzmi podobnie do interpretacji wydawanych przez KIS, które przytoczyliśmy już w jednym z poprzednich akapitów. Sąd podkreśla, że przychód ze sprzedaży własnej wierzytelności należy traktować jako odrębny od przychodu z tytułu pierwotnie zawartej transakcji (której efektem było powstanie zbywanej wierzytelności).
Rozstrzygnięcie potrzebne od zaraz
W chwili obecnej oczy podatników zwrócone są na Naczelny Sąd Administracyjny. W obliczu wykluczających się wyroków Wojewódzkich Sądów Administracyjnych oraz twardego stanowiska Dyrektora KIS, tylko jednoznaczne orzeczenie NSA może rozwiać wątpliwości w sposób umożliwiający podatnikom korzystanie z estońskiego CIT przy jednoczesnym finansowaniu bieżącej działalności z pomocą usługi faktoringu.
Podsumowanie
Na chwilę obecną, w lipcu 2024 roku, sprawa pozostaje nierozstrzygnięta – orzeczenia Wojewódzkich Sądów Administracyjnych dają uzasadnioną nadzieję spółkom korzystającym z ryczałtu i faktoringu. Nie jesteśmy jednak w sytuacji, która uzasadnia powoływanie się na wydane już wyroki WSA – aby zapewnić sobie spokój i możliwość korzystania z podatku estońskiego, spółka powinna wystąpić do właściwego sądu administracyjnego. Dopiero po otrzymaniu wyroku w swojej sprawie można będzie z całą pewnością stwierdzić, że faktoring i estoński CIT ze sobą nie kolidują. Przynajmniej do czasu, aż Naczelny Sąd Administracyjny wyda wyrok, który zakończy dyskusję.
