Sposób księgowania faktoringu zależy od rodzaju usługi, jaki określono w umowie pomiędzy faktorantem (sprzedawcą/usługodawcą, który sprzedaje wierzytelność) a faktorem (instytucją, która tę wierzytelność kupuje).
Księgowanie faktoringu pełnego
W faktoringu pełnym (bez regresu) faktor przejmuje na siebie ryzyko niewypłacalności dłużnika (odbiorcy towarów/usług). Oznacza to, że jeśli dłużnik nie zapłaci za fakturę, faktorant nie musi zwracać faktorowi otrzymanej od niego zaliczki.
Skoro cała wierzytelność ostatecznie przechodzi na faktora, to umowę faktoringową można traktować jako umowę sprzedaży wierzytelności. Wtedy pod datą przekazania wierzytelności faktorowi faktorant powinien wyksięgować wierzytelność ze swoich ksiąg rachunkowych – transakcja pojawia się tylko po aktywnej stronie bilansu faktoranta.
Kwotę otrzymaną od faktora zalicza się do przychodów finansowych. W księgach rachunkowych można to zapisać w taki sposób:
– Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki”;
– Ma konto 75-0 „Przychody finansowe”.
Faktorant powinien równocześnie wyksięgować wierzytelność z konta rozrachunkowego odbiorcy towarów/usług, na przykład takim zapisem:
– Wn konto 75-1 „Koszty finansowe”;
– Ma konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami”.
Opłaty, które faktor pobiera za świadczone usługi, zalicza się do kosztów finansowych. W księgach rachunkowych faktorant może to zapisać w następujący sposób:
- wartość brutto:
– Wn konto 30 „Rozliczenie zakupu”;
– Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki”.
- wartość VAT:
– Wn konto 22-2 „VAT naliczony i jego rozliczenie”;
– Ma konto 30 „Rozliczenie zakupu”.
- wartość netto:
– Wn konto 75-1 „Koszty finansowe”;
– Ma konto 30 „Rozliczenie zakupu”.
Wpływ środków od faktora, które pomniejszono o opłatę za świadczone usługi, można ująć takim zapisem:
– Wn konto 13-0 „Rachunek bieżący”;
– Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki”.
Księgowanie faktoringu pełnego w bilansie
Jeżeli faktor nie przeleje faktorantowi odpowiedniej kwoty do dnia bilansowego, to powinno się ją wykazać w bilansie w pozycji:
– B.II.2 lit. c) „Należności krótkoterminowe od pozostałych jednostek – inne”.
Księgowanie faktoringu niepełnego
W faktoringu niepełnym (z regresem) to na faktorancie ciąży ryzyko niewypłacalności dłużnika – jeśli dłużnik nie zapłaci za fakturę, faktorant musi zwrócić faktorowi zaliczkę.
W tym przypadku umowę faktoringową można traktować jako umowę kredytu lub pożyczki – faktorant nie wyksięgowuje wierzytelności ze swoich ksiąg rachunkowych, a po pasywnej stronie bilansu pojawia się zobowiązanie o charakterze kredytowym.
Otrzymaną od faktora kwotę pomniejszoną o opłatę za świadczone usługi można zaksięgować w poniższy sposób:
– Wn konto 13-0 „Rachunek bieżący”;
– Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki”.
Gdy dłużnik opłaci fakturę, faktorant powinien wyksięgować należności, na przykład tym sposobem:
– Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki”;
– Ma konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami”.
Jeśli jednak dłużnik tego nie zrobi, faktorant musi zwrócić faktorowi zaliczkę i może to zapisać tak:
– Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki”;
– Ma konto 13-0 „Rachunek bieżący”.
Księgowanie faktoringu niepełnego w bilansie
Jeżeli dłużnik do dnia bilansowego nie zapłaci za fakturę, faktorant powinien wykazać zobowiązanie wobec faktora po pasywnej stronie bilansu w pozycji:
– B.III.2 lit. c) „Zobowiązania krótkoterminowe wobec pozostałych jednostek – inne zobowiązania finansowe”.
Księgowanie faktoringu pełnego i niepełnego w walucie obcej
Zgodnie z prawem księgi rachunkowe przedsiębiorstw należy prowadzić w całości w walucie polskiej. Operacje w walucie obcej można zapisywać po kursie:
- faktycznie zastosowanym w dniu operacji, wynikającym z jej charakteru – w przypadku sprzedaży lub kupna walut oraz zapłaty należności lub zobowiązań;
- lub średnim ogłoszonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski z dnia poprzedzającego dzień operacji – w przypadku zapłaty należności lub zobowiązań, jeżeli nie jest zasadne zastosowanie kursu z dnia operacji, a także w przypadku pozostałych operacji.
Jeśli chodzi o wycenę faktury w walucie obcej, to powinno się przyjąć kurs średni NBP z dnia poprzedzającego jej wystawienie. Z kolei wpływ środków od faktora w walucie obcej można zaksięgować po kursie faktycznie zastosowanym w dniu operacji.
Co ważne, w przypadku transakcji w walucie obcej powstają różnice kursowe, które trzeba uwzględnić w księgach rachunkowych. Te rozbieżności wynikają z bez przerwy zmieniających się kursów walut: wartość faktury w dniu jej wystawienia będzie inna niż wartość rzeczywistej zapłaty, jaką otrzyma przedsiębiorca.
Faktorant powinien rozliczyć różnice kursowe zgodnie z metodą, jaką przyjął w swoim przedsiębiorstwie:
- metoda bilansowa – w rachunku podatkowym uwzględnia się zarówno różnice kursowe zrealizowane (te, które powstają w momencie zapłacenia należności), jak i różnice kursowe niezrealizowane (te, które powstają przy wycenie bilansowej niezapłaconych zobowiązań);
- metoda podatkowa – w rachunku podatkowym uwzględnia się tylko różnice kursowe zrealizowane.
