Sprzedaż samochodu będącego środkiem trwałym
Najczęściej sprzedaż samochodu firmowego będzie oznaczała pozbywanie się jednego ze środków trwałych firmy. Dotyczy to sytuacji, w której pojazd wykorzystywany był jedynie w ramach działalności gospodarczej (a nie na cele prywatne). W czasie użytkowania pojazdu to dobry układ – pozwala na dokonywanie odpisów amortyzacyjnych, a także uwzględnianie kosztów paliwa, serwisu, napraw i wymiany części w kosztach uzyskania przychodu. W ten sposób przedsiębiorcy obniżają podatek dochodowy do zapłaty przez cały okres użytkowania samochodu.
Ciemna strona takiego układu objawia się, gdy firma zamierza sprzedać pojazd – wówczas należy wykazać przychód z tego tytułu. W takim przypadku należy wartość netto transakcji potraktować jako jeden z pozostałych przychodów w Księdze Przychodów i Rozchodów i umieścić ją w kolumnie nr 8, a następnie odprowadzić od niej podatek dochodowy. Nic więc dziwnego, że wielu przedsiębiorców zadaje sobie pytanie…
Jak uniknąć podatku dochodowego spowodowanego sprzedażą samochodu firmowego?
Zdecydowana większość transakcji firmowych wiąże się z koniecznością odprowadzania od nich podatku, a sprzedaż samochodu nie stanowi w tej kwestii wyjątku. Istnieją tylko dwa sposoby, by uniknąć sprzężenia transakcji z powstaniem przychodu dla firmy. Niestety dla przedsiębiorców, efektywność najpopularniejszej z tych metod została znacząco zredukowana w styczniu 2022 roku.
Wycofanie pojazdu z majątku firmowego
Mowa o wyprowadzeniu pojazdu z majątku firmowego i przekazaniu go na cele prywatne. Aby to zrobić, wystarczy sporządzić oświadczenie – od tej pory pojazd staje się własnością prywatną osoby prowadzącej działalność gospodarczą, a nie aktywem firmy. Ustawodawca przewidział jednak taki ruch ze strony przedsiębiorców, chcących płacić mniejsze podatki, i przedłużył obowiązujący wcześniej okres sześciomiesięcznej karencji do sześciu lat.
Oznacza to, że dopiero po sześciu latach od wycofania samochodu z majątku działalności gospodarczej jego sprzedaż nie spowoduje powstania przychodu z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.
Ważne!
Okres 6 lat zaczyna upływać od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym samochód został wycofany z działalności.
Przykład:
Pan Krzysztof wycofał samochód z majątku firmowego 7 kwietnia 2018 roku. Okres 6 lat nalicza się od 1 maja 2018, co oznacza, że pan Krzysztof będzie mógł sprzedać samochód bez powstania przychodu dla swojej firmy dopiero 1 maja 2024 roku.
Ta zmiana w przepisach praktycznie wyklucza “zaplanowanie” sprzedaży samochodu bez konieczności odprowadzania podatku PIT. Trudno wyobrazić sobie sytuację, w której przedsiębiorca rezygnuje z korzystania z pojazdu w celach realizacji działalności gospodarczej na okres sześciu lat tylko po to, by uniknąć podatku – szczególnie biorąc pod uwagę to, jak upływający czas wpływa z reguły na wartość rynkową pojazdów.
Samochód jako darowizna
Istnieje jeszcze jedna droga – samochód firmowy można wycofać z majątku firmy w ramach darowizny. W tej sytuacji osoba, która otrzyma pojazd, może go sprzedać. Nie wywoła to powstania przychodu po stronie firmy, która posiadała wcześniej samochód. Co więcej, w ten sposób podarować można nawet pojazd bez uprzedniego wycofywania go z majątku (sporządzania oświadczenia).
Oczywistym, ale koniecznym warunkiem, by ten sposób zadziałał jest to, by przedsiębiorca faktycznie dokonał nieodpłatnej darowizny. Tylko w takim przypadku nie powstanie przychód (w końcu przedsiębiorca nie zarobi na tym przekazaniu żadnych pieniędzy) i nie będzie podstawy do naliczenia podatku.
Sprzedaż pojazdu firmowego a podatek VAT
Jeżeli jesteś czynnym podatnikiem VAT, od sprzedaży samochodu firmowego (będącego środkiem trwałym przedsiębiorstwa) musisz odprowadzić podatek VAT w standardowej stawce – 23%. Istotne jest to, że nie ma znaczenia stopień odliczenia VAT przy zakupie pojazdu. Zarówno w przypadku całościowego, jak i częściowego odliczenia VAT, a nawet, gdy firmie w ogóle nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT, należy zastosować tę samą stawkę podatku przy sprzedaży.
Istnieje możliwość skorzystania ze zwolnienia z opodatkowania VAT-em przy okazji sprzedaży pojazdu firmowego, jednak wymaga to spełnienia dwóch warunków. Po pierwsze: przedsiębiorca nie miał prawa do odliczenia podatku naliczonego przy zakupie pojazdu. Po drugie: samochód przez cały okres eksploatacji wykorzystywano jedynie w czynnościach zwolnionych od podatku VAT.
Przykład:
Pan Krzysztof zakupił samochód na cele firmowe w 2013 roku od znajomego – osoby fizycznej, w związku z czym nie mógł skorzystać z prawa do odliczenia podatku naliczonego. Jeżeli jednak w czasie korzystania z pojazdu kupował paliwo i dokonywał napraw, wliczając wydatki z tym związane do kosztów uzyskania przychodów, nie może skorzystać ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Oznacza to, że przy sprzedaży pojazdu będzie musiał standardowo odprowadzić podatek VAT w stawce 23%.
Korekta VAT w przypadku zmiany przeznaczenia samochodu
Przedsiębiorca powinien sporządzić korektę naliczonego podatku VAT, gdy nastąpi zmiana przeznaczenia pojazdu. Mowa o jednej z trzech sytuacji:
- gdy samochód przestaje być wykorzystywany jedynie w działalności gospodarczej, a zaczyna być także stosowany w celach prywatnych,
- gdy samochód z wykorzystywanego w firmie i życiu prywatnym jest przeznaczony do realizowania jedynie celów firmowych,
- gdy przedsiębiorca sprzedaje pojazd przed upływem okresu korekty VAT.
Czym jest okres korekty VAT?
To okres 60 lub 12 miesięcy, liczony od dnia zakupu lub importu pojazdu. Jeżeli w czasie trwania okresu korekty VAT nastąpi zmiana przeznaczenia pojazdu, należy dokonać stosownej korekty.
- okres 60 miesięcy dotyczy pojazdów o wartości 15 000 zł lub wyższej – mowa o wartości w chwili zakupu,
- okres 12 miesięcy korekty VAT dotyczy pojazdów o wartości do 15 000 zł.
Po upływie okresu korekty zmiana przeznaczenia pojazdu (w tym sprzedaż) nie spowoduje konieczności korekty naliczonego VAT-u.
Przykład:
Pan Krzysztof zakupił samochód na rzecz firmy w 2021 roku. Z początkiem 2024 roku ma zamiar sprzedać pojazd. W związku z tym będzie musiał dokonać korekty VAT. Jeżeli wcześniej korzystał z pojazdu jedynie w celach firmowych i korzystał z odliczenia 100% VAT, korekta prawdopodobnie nie będzie dla niego korzystna w momencie sprzedaży. Jeżeli jednak odliczał jedynie 50% podatku VAT, może się okazać, że pan Krzysztof odzyska część podatku VAT w momencie sprzedaży.
Podsumowanie
Sprzedaż samochodu firmowego wywołuje skutki zarówno na gruncie podatku PIT, jak i VAT. Zanim więc zdecydujesz się na sprzedaż pojazdu, upewnij się, że kwestie podatkowe nie pochłoną znacznej części kosztów. Pamiętaj też, że duże znaczenie może mieć moment, w którym transakcja następuje.
W kontekście podatku dochodowego nie ma sensu planować sprzedaży samochodu z wyprzedzeniem – konieczność przeczekania sześcioletniego okresu karencji, którego przebycie umożliwia sprzedaż bez podatku dochodowego, praktycznie wyklucza ten scenariusz. W ciągu sześciu lat z samochodem może stać się mnóstwo rzeczy, które negatywnie wpłyną na jego wartość jeszcze bardziej niż upływający czas.
