Czym jest przedawnienie?
Przedawnienie to możliwość, która obejmuje większość roszczeń cywilnoprawnych. Na czym dokładnie polega? Gdy minie określony w prawie termin, dłużnik może uchylić się od spłaty roszczenia (czyli długu). W dużym uproszczeniu: po upływie konkretnego czasu nie musi płacić wierzycielowi (po spełnieniu określonych warunków).
Bieg terminu przedawnienia można:
- zawiesić – gdy istnieją obiektywne przeszkody, po ich ustaniu przedawnienie biegnie dalej,
- przerwać – w określonych przypadkach termin przedawnienia może biec na nowo.
Jakie są kary za niepłacenie ZUS?
Nie można dobrowolnie nie opłacać składek ZUS – to obowiązkowa danina. W określonych przypadkach przedsiębiorca może zostać jedynie zwolniony z płacenia na jakiś czas, np. gdy dopiero rozpoczyna prowadzenie firmy. Obowiązek opłacania składek nie dotyczy też przedsiębiorcy w sytuacji, gdy ma miejsce zbieg ubezpieczeń (np. praca na etacie i jednoczesne prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej).
Jeżeli nie płacisz składek i masz dług, musisz liczyć się z konsekwencjami. Co grozi za niepłacenie ZUS? Uważaj na:
- odsetki ustawowe doliczane do nieopłaconych składek, liczone za każdy dzień zwłoki,
- kary pieniężne w maksymalnej wysokości 100% należnych składek,
- sprawę w sądzie i konieczność spłacenia wszystkich dodatkowych kosztów, np. egzekucyjnych.
ZUS może przykładowo zająć Twoją pensję – jeśli po zamknięciu działalności wrócisz na etat, a wciąż masz długi związane ze składkami.
Dowiedz się więcej o konsekwencjach niepłacenia składek ZUS.
Czy składki ZUS ulegają przedawnieniu?
Tak – co do zasady, zgodnie z obowiązującym prawem, przedawnienie należności z tytułu składek ZUS jest możliwe. Kiedy do niego dochodzi? Mówi o tym Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, art. 24, ust. 4:
„Należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne, z zastrzeżeniem ust. 5–6”.
Co to oznacza w praktyce? Jeżeli przedsiębiorca nie opłaci składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne do terminu wymagalności (czyli w ostatnim dniu, gdy mija termin), będzie zadłużony. ZUS w każdym momencie może upomnieć się o spłatę należnych pieniędzy. Teoretycznie ma na to 5 lat – po tym czasie dojdzie do przedawnienia, chociaż dla urzędników nie zawsze termin ten ma znaczenie.
Sędzia Trybunału Konstytucyjnego Leon Kieres stwierdził jednak:
„Istnienie terminów przedawnienia nie pełni funkcji uwalniającej zobowiązanych od konieczności uiszczania zaległych składek, lecz odgrywa rolę motywującą organy do szybkiego podejmowania czynności egzekucyjnych”.
W praktyce ZUS bardzo często rozpoczyna sprawę na ostatnią chwilę – czyli zaraz przed dniem, gdy minie ustawowe 5 lat. W tym przypadku trzeba się liczyć z dodatkowymi pieniędzmi do zapłaty (odsetkami, karami, opłatami egzekucyjnymi).
Pamiętaj!
Przedawnienie składek ZUS – podstawa prawna: nie istnieje ustawa o przedawnieniu składek ZUS, jednak tę kwestię reguluje Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.
Kiedy składki ZUS nie ulegają przedawnieniu?
Masz niezapłacone składki ZUS? Przedawnienie nie dotyczy dwóch konkretnych przypadków – to bardzo istotne wyjątki. Mówi o tym art. 24 ust. 5 wspomnianej wcześniej ustawy:
„Nie ulegają przedawnieniu należności z tytułu składek zabezpieczone hipoteką lub zastawem, jednakże po upływie terminu przedawnienia należności te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu do wysokości zaległych składek i odsetek za zwłokę liczonych do dnia przedawnienia”.
Czym jest przerwanie biegu przedawnienia składek ZUS?
Nawet jeżeli w teorii minie 5 lat od terminu wykonalności (czyli daty, gdy minął dzień opłacenia składek) – to wcale nie oznacza jeszcze, że faktycznie minął termin przedawnienia. Jak to możliwe?
Termin przedawnienia nieopłaconych składek ZUS może zostać przerwany lub zawieszony. Po przerwaniu – biegnie na nowo, po zawieszeniu – biegnie dalej. Takie przypadki również dokładnie opisuje Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.
Do zawieszenia dochodzi przede wszystkim:
- na czas trwania czynności ZUS-u, w trakcie których egzekwuje niezapłacone składki (Zakład Ubezpieczeń Społecznych musi Cię poinformować, że rozpoczyna takie czynności),
- gdy złożysz wniosek o opłacenie należności w ratach (na czas trwania układu ratalnego),
- na czas śmierci spadkodawcy (od dnia śmierci do dnia uprawomocnienia postanowień o spadku, maksymalnie 2 lata od śmierci),
- gdy ZUS wyda decyzję ustalającą obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym (od dnia wszczęcia postępowania do dnia uprawomocnienia wyroku).
A kiedy ma miejsce przerwanie biegu terminu przedawnienia? Bieg terminu zostaje przerwany, gdy firma ogłosi upadłość. Nowy termin liczy się od dnia następującego po uprawomocnieniu lub umorzeniu postępowania upadłościowego.
Kalkulator przedawnienia składek ZUS, odsetki
Pod linkiem https://www.zus.pl/firmy/rozliczenia-z-zus/kalkulator-odsetkowy-dla-platnikow-skladek-zus znajduje się kalkulator, dzięki któremu poznasz dokładną kwotę odsetek za opóźnienie z płatnością.
Aby sprawdzić całkowitą kwotę zadłużenia, najlepiej skorzystać z profilu na platformie usług elektronicznych ZUS (PUE). Możesz zalogować się tam profilem zaufanym, bankowością elektroniczną (dostępne niektóre banki) lub kwalifikowanym profilem elektronicznym. Możesz ponadto skontaktować się z ZUS-em osobiście lub telefonicznie.
W jaki sposób poznać dokładną datę, w której upłynie termin przedawnienia? W przypadku tego zobowiązania trudno jednoznacznie ustalić, że do przedawnienia na 100% dojdzie w konkretnym dniu. Wszystko przez rozbudowane możliwości zawieszenia biegu.
Zamiast czekać, aż dojdzie do przedawnienia i liczyć, że ZUS nie zgłosi się po pieniądze – warto poznać dostępne możliwości.
Nawet jeżeli dług uległ przedawnieniu – to wcale nie oznacza jeszcze, że ZUS w ogóle nie może domagać się zapłaty. Zdarza się, że próbuje odzyskać nieopłacone składki nawet po kilkunastu latach.
Może się również okazać, że wbrew pozorom wcale nie doszło do przedawnienia – wiesz już, jak wiele czynników ma wpływ na zawieszenie biegu (w tym rozpoczęcie czynności ZUS w celu zwrócenia należnych składek).
A co w sytuacji, gdy na pewno doszło do przedawnienia, a ZUS mimo tego zgłasza się po pieniądze? Czy można złożyć wniosek o przedawnienie składek ZUS? Jeżeli nie zgadzasz się z decyzją o konieczności zapłaty, złóż odwołanie do sądu, podnosząc zarzut przedawnienia roszczenia. To bardzo ważne, aby zrobić to przed podjęciem jakichkolwiek kroków. Jeśli opłacisz w tym momencie nawet niewielką część długu, zostanie przyjęte, że zgadzasz się z decyzją. Będzie trzeba więc opłacić resztę.
PRZYKŁAD
Pan Jan nie opłacił składek ZUS w terminie. Chociaż minęło już 7 lat i doszło do przedawnienia, ZUS rozpoczął egzekucję należnych środków. Pan Jan, zamiast podnieść zarzut przedawnienia roszczenia, wpłacił pierwszą część składek. Tym samym pozbawił się możliwości skutecznego skorzystania z zarzutu przedawnienia.
Pamiętaj również, że urzędnicy z ZUS-u bardzo często ubiegają się o zwrot należności pod sam koniec terminu. Nierzadko mija np. 4 lata i kilka miesięcy. Wówczas odsetki i kara oraz dodatkowe opłaty mogą już być bardzo duże.
Niektórzy przedsiębiorcy liczą na szczęście – mają nadzieję, że ZUS nie zgłosi się po dług, a po przedawnieniu uda się odwołać od decyzji. Istnieje jednak kilka możliwości, dzięki którym możesz uniknąć kary, odsetek lub nawet całkowicie umorzyć należność.
Na stronie biznes.gov.pl można przeczytać:
„Jeśli z uzasadnionych powodów masz problemy z regulowaniem należności z tytułu składek, możesz złożyć w ZUS wniosek o: odroczenie terminu płatności składek, układ ratalny lub umorzenie należności”.
Umorzenie zobowiązań wobec ZUS jest dostępne dla tych przedsiębiorców, którzy są w bardzo trudnej sytuacji finansowej, np. gdy ponieśli straty z powodu nadzwyczajnego zdarzenia, poważnych problemów zdrowotnych itp. Można umorzyć tylko te składki, które są opłacane za siebie (nie za pracowników). Do wniosku trzeba dołączyć m.in. dokumenty potwierdzające złą kondycję firmy i brak możliwości spłacenia zobowiązań.
Odroczenie terminu płatności jest dostępnie jedynie dla bieżących składek (jeżeli nie upłynął jeszcze termin zapłaty). W tym przypadku ZUS nie naliczy odsetek.
Układ ratalny to z kolei możliwość spłacenia powstałego już zadłużenia na raty. Także w tym przypadku nie będą naliczone odsetki. Dodatkowo podpisanie układu ratalnego zawiesza postępowanie egzekucyjne i bieg przedawnienia składek.
Wniosek możesz złożyć elektronicznie (na portalu PUE), pocztą albo osobiście. Pamiętaj też, że samo złożenie wniosku nie znaczy jeszcze, że ZUS na pewno przychyli się do Twojej prośby.
Chociaż przedawnienie składek ZUS ma miejsce po 5 latach, urzędnicy teoretycznie wciąż mogą ubiegać się o zwrot długu. Warto wiedzieć, co zrobić w takiej sytuacji, by skorzystać z praw nadanych ustawą.
Jeżeli chcesz uniknąć problemów w przyszłości, a nie zawsze masz środki na bieżące regulowanie składek ZUS, zapoznaj się z ofertą finansowania podatków od PragmaGO. Całkowicie online i bez zbędnych formalności!
