Na czym polega limit transakcji gotówkowych?
Limit transakcji gotówkowych określa maksymalną kwotę jednorazowej transakcji, jaką przedsiębiorcy mogą przeprowadzić między sobą z pominięciem rachunków płatniczych. Co ważne, limit ten jest niezależny od liczby płatności – oznacza to, że nawet, jeśli kwota transakcji została podzielona (na przykład część należności zapłacono przelewem, a część gotówką lub całość zapłacono w ratach), do limitu transakcji zostaną wliczone wszystkie płatności.
Przykład:
Firma ABC zakupiła od firmy XYZ towar na kwotę 18 000 zł. Jako że aktualny limit transakcji gotówkowych między przedsiębiorcami wynosi 15 000 zł, przedstawiciel firmy ABC zdecydował się zapłacić 15 000 zł gotówką, a 3 000 zł przelewem. Uwaga: takie rozwiązanie nic nie zmienia! Łączna kwota transakcji przekracza jednak ustaloną kwotę limitu, a zatem obie płatności traktuje się jako niestosujące się do limitu transakcji gotówkowych. W tej sytuacji firma ABC wyraźnie naruszyła przepisy.
A gdzie znaleźć obowiązujące aktualnie przepisy? Kwestię limitu płatności gotówkowych reguluje Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców. Art. 19 dokumentu precyzuje, że dokonywać oraz przyjmować płatności w związku z działalnością gospodarczą należy za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, gdy spełnione są dwa kryteria.
Po pierwsze: stroną transakcji jest inny przedsiębiorca.
Po drugie: jednorazowa wartość transakcji przekracza 15 000 zł.
Ważne!
Jeżeli transakcja dokonywana jest w walutach obcych, stosuje się przelicznik zgodny ze średnim kursem odpowiedniej waluty ogłoszonym przez NBP w ostatnim dniu roboczym, który poprzedził dzień dokonania transakcji.
Co grozi za przekroczenie limitu transakcji gotówkowych?
W polskim prawie nie przewidziano żadnych sankcji w przypadku przekroczenia limitu – przedsiębiorcy nie spotka więc żadna kara. Jedynym, acz dotkliwym, skutkiem przekroczenia limitu są konsekwencje podatkowe. Na czym polegają?
Ważne!
Jeżeli przedsiębiorca przekroczy limit transakcji bezgotówkowej, całość płatności dokonanej w formie gotówkowej nie może zostać ujęta w kosztach uzyskania przychodu firmy.
Co więcej, jeżeli podatnik zdąży już błędnie zaliczyć zapłaconą kwotę (a jest ona wyższa niż obecna kwota limitu transakcji gotówkowych), jego obowiązkiem jest zmniejszenie kosztów uzyskania przychodu. Jeżeli jednak nie ma możliwości zmniejszenia KUP w miesiącu, w którym dokonał płatności na kwotę przekraczającą limit z pominięciem rachunków płatniczych, zlecił przelew lub zrealizował płatność z pominięciem split payment, będzie musiał zwiększyć przychody w celu wyrównania kwoty podatku.
Jakie przepisy dotyczące transakcji gotówkowych obowiązują teraz?
Choć wprowadzony w 2021 roku pakiet ustaw znany jako Polski Ład obowiązuje już od długiego czasu, nie wszystkie z jego zapisów weszły w życie. Aktualne przepisy dotyczące transakcji gotówkowych B2B uwzględniają, co prawda, przyszłe zmiany, ale są opatrzone adnotacją informującą, kiedy nowy limit transakcji gotówkowych wejdzie w życie.
Ważne!
Obecnie limit transakcji gotówkowych dokonywanych pomiędzy przedsiębiorcami wynosi 15 000 zł. Na ten moment wciąż nie obowiązuje żaden limit dla transakcji gotówkowych pomiędzy konsumentami.
Czy nastąpi kolejne obniżenie limitu?
Zapowiedziana już w 2021 roku, a wprowadzona dwa lata później zmiana limitu transakcji gotówkowych poważnie ograniczy możliwości przeprowadzania transakcji z pominięciem rachunków bankowych. Ówczesne plany rządu wskazywały, że na tym nie koniec – limit miał być systematycznie obniżany (początkowo z 15 000 zł do 8 000 zł), a z czasem obejmować nawet transakcje zawierane pomiędzy przedsiębiorcami a osobami fizycznymi.
Choć była to tylko niewielka część zmian proponowanych w ustawie z dn. 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (updof), ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (updop) oraz niektórych innych ustaw (czyli tzw. Polskim Ładzie), została ona krytycznie oceniona przez przedsiębiorców i ekonomistów. W 2023 roku przygotowano więc nowelizację ustawy, w ramach której całkowicie wycofano się z pomysłu obniżenia limitu płatności gotówką. Porzucono także zamiar wprowadzenia limitu dla transakcji zawieranymi pomiędzy firmami a konsumentami.
Ważne!
Mimo nowelizacji, wciąż pozostaje w mocy obowiązek, w ramach którego przedsiębiorcy są zobowiązani do tego, by zapewnić możliwość zapłaty przy użyciu instrumentu płatniczego w rozumieniu ustawy z dn. 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych w każdym miejscu, w którym działalność jest faktycznie prowadzona. Zmianę tę dokładnie opisuje art. 19a w ustawie z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców.
Warto nadmienić, że przepis ten nie dotyczy przedsiębiorców, którzy nie prowadzą ewidencji sprzedaży przy użyciu kas fiskalnych.
Jak stosować się do nowych przepisów? Przykłady
Wprowadzanie nowych przepisów często budzi wątpliwości co do tego, w jaki sposób należy się zastosować do nowych zasad. Poniżej prezentujemy kilka przykładów, które mogą się okazać pomocne w interpretowaniu obecnych obowiązków dotyczących limitów transakcji gotówkowych.
Przykład 1 – transakcja gotówkowa B2B
Pani Kalina zakupiła ekspres do kawy do swojej firmy za 9 500 zł w kwietniu 2024 roku. Zakup opłaciła w całości gotówką. W myśl obecnych przepisów nic nie stoi na przeszkodzie, by mogła zaliczyć zakup do kosztów uzyskania przychodu, ponieważ mieści się w limicie, który wynosi 15 000 zł.
Przykład 2 – transakcja bezgotówkowa B2B
Pan Michał zamawia materiały wykończeniowe w hurtowni. Na liście zakupionych rzeczy widnieją płytki ścienne oraz podłogowe, panele, a także farby, narzędzia malarskie i odzież ochronna. Łączna wartość zakupów wynosi 35 000 zł. W tej sytuacji pan Michał chciałby zapłacić gotówką 15 000 zł, a resztę kwoty uiścić przelewem. Czy może tak zrobić?
Odpowiedź brzmi: nie. Jeżeli jednak mimo to zdecyduje się rozwiązać sprawę w ten sposób, nie będzie mógł ująć wydatków związanych z tą transakcją w kosztach uzyskania przychodu, co odczuwalnie wpłynie na wysokość podatku dochodowego do zapłaty.
Przykład 3 – transakcja bezgotówkowa B2C
Pan Wojciech wybiera się na objazd samochodem po Europie Zachodniej, w związku z czym zamówił usługę przerobienia posiadanego pojazdu na campervan. Usługa taka kosztuje 25 000 zł, jednak w związku z nowelizacją Polskiego Ładu, transakcje zawierane pomiędzy osobami fizycznymi, jak również pomiędzy przedsiębiorstwem, a osobą fizyczną, nie są objęte limitem płatności gotówkowych. W takim układzie pan Wojciech może zapłacić całość kwoty gotówką, część opłaty (np. zadatek) uiścić gotówką, a część przelewem, lub dokonać płatności bezgotówkowej.
Podsumowanie
Opisane zmiany – wycofanie się z zaostrzania limitu płatności gotówkowych, całkowite porzucenie wprowadzenia ograniczeń dla transakcji z osobami fizycznymi – pokazują, że pozytywne zmiany w prawie są możliwe. Przedsiębiorcy, ale i konsumenci, cenią sobie możliwość dokonywania płatności w sposób, jaki jest dla nich odpowiedni w danym momencie – nawet, jeżeli dziś Twoja firma nie realizuje płatności gotówkowych zbyt często, w przyszłości mogą się one okazać wygodniejsze.
Autorzy projektu nowelizacji ustawy podali zresztą kilka argumentów, uzasadniających wycofanie uchwalonych wcześniej zmian. Jednym z nich było to, że drobni przedsiębiorcy często wolą otrzymać płatność na miejscu i jest to istotny element budowania zaufania pomiędzy kontrahentami.
W 2024 roku, ale także w kolejnych latach, pozostajemy przy limicie 15 000 zł dla transakcji gotówkowych między firmami i minie jeszcze sporo czasu, zanim ktoś zdecyduje się do tego tematu wrócić.
