Czym jest próg rentowności?
Próg rentowności to parametr, który informuje o efektywności zarządzania aktywami oraz kapitałem przedsiębiorstwa. Osiągnięcie progu oznacza dotarcie do punktu, w którym firma osiągnęła przychody równe kosztom stałym i zmiennym. Mówiąc prostym językiem: wyszła na zero. W języku biznesowym funkcjonuje też pochodzące z języka angielskiego określenie break-even point.
W prowadzeniu firmy istotne jest prawidłowe oszacowanie momentu, w którym zostanie osiągnięta rentowność. Przekroczenie przyjętego w strategii terminu oznacza, że cel nie został osiągnięty i należy uważnie przyjrzeć się sytuacji finansowej firmy. Z kolei dotarcie do progu przed czasem to znak, że firma radzi sobie lepiej niż zakładano.
Do czego jest przydatny próg rentowności?
Możesz wykorzystać zebrane informacje na przykład w celu obliczenia, czy zlecenie, które może przyjąć Twoja firma, okaże się dla niej opłacalne. Jeśli klient proponuje zakup 100 sztuk Twojego produktu w zamian za rabat lub wykonanie dodatkowej usługi, próg rentowności można obliczyć dla tej konkretnej transakcji i w ten sposób oszacować, czy jest ona korzystna dla Twojej firmy.
Regularne wyliczanie progu pozwoli Ci też – w połączeniu z analizą rynku i konkurencji – bardziej precyzyjnie ustalać ceny produktów.
Ten wskaźnik finansowy przyda się też handlowcom w Twojej firmie. W trakcie negocjacji z klientem umiejętność szybkiego obliczenia opłacalności transakcji może mieć kluczowe znaczenie dla podjęcia właściwej decyzji.
Inne wskaźniki rentowności
Poza progiem rentowności, warto poznać pozostałe wskaźniki – ROA, ROE i ROS.
- ROA – Return on Assets – wskazuje, na ile zdolne do generowania zysków są aktywa firmy. Aby obliczyć ROA, należy wynik finansowy firmy podzielić przez kapitał własny, a tak uzyskany wynik pomnożyć stukrotnie. ROA wyrażane jest w procentach.
- ROE – Return on Equity – parametr ten przedstawia poziom opłacalności kapitału własnego. W tym przypadku należy wynik finansowy netto podzielić przez kapitał własny, a wynik pomnożyć razy sto. ROE to wskaźnik pomocny przy ustalaniu stopy zwrotu z inwestycji.
- ROS – Return on Sales – wskazuje rentowność sprzedaży, czyli relację zysku netto do przychodów. Obliczenia ROS dokonujemy, dzieląc zysk netto przez przychody firmy, a całość mnożąc przez sto.
Z czego składa się próg rentowności?
Aby dowiedzieć się, jak obliczyć próg rentowności, musisz najpierw poznać cztery kluczowe składowe tego parametru – bez nich obliczenia nie będą możliwe.
Koszty stałe to wydatki, jakie Twoje przedsiębiorstwo ponosi regularnie, niezależnie od wysokości sprzedaży, liczby zamówień czy sezonu. Do tej kategorii zaliczymy opłaty leasingowe, kredyty i inne zobowiązania firmy, wynagrodzenia dla pracowników, ubezpieczenia czy koszty lokalowe (czynsz, opłaty).
Koszty zmienne dotyczą poziomu produkcji i sprzedaży. W tej grupie znajdą się zamawiane towary i surowce, koszty transportu i dostaw, a także części zmienne kosztów usług, z których korzysta Twoja firma – na przykład fulfillmentu, w którym płacisz w zależności od liczby obsłużonych zamówień.
Cena sprzedaży produktów i usług w przyjętym okresie.
Koszt jednostkowy wytworzenia pojedynczego produktu lub usługi.
Jak obliczyć próg rentowności i jego warianty?
Podstawową definicję progu rentowności warto rozszerzyć o kilka popularnych wariantów. Twoja firma może korzystać z jednego lub kilku, w zależności od sytuacji i potrzeb.
Ilościowy próg rentowności
Wskazuje, ile produktów lub usług musi sprzedać przedsiębiorstwo, by dotrzeć do progu rentowności. Aby go obliczyć, należy całkowite koszty stałe podzielić przez marżę jednostkową, czyli wartość stanowiącą różnicę ceny jednostkowej oraz kosztu zmiennego jednostkowego. W wyniku otrzymamy liczbę sztuk produktu, które należy sprzedać.
Cena jednostkowa minus koszt zmienny jednostkowy to marża jednostkowa.
Dla kogo: dla firm, które oferują jeden produkt o stałej cenie lub niewielką liczbę produktów o różnych cenach.
Przykład:
Pani Kalina świadczy usługi tłumaczeniowe. Za każdy przetłumaczony arkusz pobiera opłatę – w przybliżeniu – 150 zł przy około 90 zł kosztów jednostkowych. Koszty stałe firmy wynoszą 6 000 zł. Pani Kalina musi tę kwotę podzielić przez marżę jednostkową (czyli różnicę ceny jednostkowej i kosztu jednostkowego):
Otrzymany wynik oznacza, że pani Kalina powinna co miesiąc przetłumaczyć około 100 arkuszy, by pokryć koszty i osiągnąć próg BEP.
Wartościowy próg rentowności
Dzięki wartościowemu progowi rentowności możemy określić, jaką wartość sprzedaży musi osiągnąć firma, by przychód dorównał kosztom całkowitym. Aby go obliczyć, należy wpierw obliczyć ilościowy próg rentowności i pomnożyć otrzymaną wartość przez jednostkową cenę sprzedaży.
Istnieje też drugi wzór, który pozwala obliczyć wartościowy próg rentowności, nie dysponując wcześniej ilościowym progiem rentowności (ten oblicza się niejako “przy okazji”).
Dla kogo: wartościowy próg jest szczególnie przydatny dla przedsiębiorstw, które mają w ofercie wiele produktów lub usług o zróżnicowanych cenach.
Przykład:
Firma XYZ sprzedaje swoje produkty w cenie 300 zł za sztukę przy kosztach zmiennych wynoszących 100 zł. Koszty stałe przedsiębiorstwa wynoszą 22 000 zł. W tym układzie wartościowy próg rentowności należy obliczyć, stosując powyższy wzór:
Zgodnie z powyższymi obliczeniami, firma XYZ musi w ciągu miesiąca sprzedać produkty na łączną kwotę 33 000 zł, by osiągnąć próg rentowności.
Procentowy próg rentowności
Ten parametr wskazuje, jaki procent maksymalnej możliwej sprzedaży jest wymagany, by osiągnąć break-even point. Aby posłużyć się tym wskaźnikiem, należy najpierw określić maksymalną możliwą wielkość sprzedaży, korzystając z prognozy popytu.
Dysponując tym wskaźnikiem, możemy zastosować wzór:
Dla kogo: z tego wskaźnika mogą korzystać wszystkie firmy – pod próg rentowności można podstawić dowolny z wymienionych wcześniej wariantów i na jego podstawie obliczyć procentową wartość.
Przykład:
Pan Mateusz dysponuje analizą, zgodnie z którą jego firma jest w stanie osiągnąć przychód w wysokości 200 000 zł w nadchodzącym kwartale. Koszty stałe firmy w tym okresie wyniosą 46 000 zł.
Powyższy wynik należy interpretować tak, że firma pana Mateusza powinna osiągnąć 23% zakładanych przychodów, aby dotrzeć do progu rentowności.
Rozszerzony próg rentowności
Powyższe rodzaje BEP charakteryzują się prostotą konstrukcji. To sprawia, że łatwo je zastosować, ale jednocześnie ich precyzja może pozostawiać wiele do życzenia. Jeżeli potrzebujesz bardziej szczegółowych danych, możesz zastosować wariant rozszerzony, uwzględniający jeden lub więcej dodatkowych czynników.
Co możesz wziąć pod uwagę?
- zmiany w strukturze kosztów,
- zmiany cen sprzedaży,
- efekt skali,
- koszty finansowe.
Oto przykładowy wzór pomocny w obliczeniu rozszerzonego progu rentowności z uwzględnieniem kosztów finansowych:
Analiza progu rentowności
Co zrobić, gdy już dysponujemy wynikami i znamy próg (lub progi) rentowności? Czas sprawdzić zebrane dane, by wyciągnąć z nich prawidłowe wnioski. Tego rodzaju analizę przeprowadza się, by zweryfikować rentowność i podjąć ważne decyzje. Oto kilka przykładowych aspektów do sprawdzenia.
- Wielkość produkcji – dzięki analizie progu rentowności dowiesz się, czy należy zmniejszyć lub zwiększyć produkcję, zatrudnienie w firmie, zajmowaną powierzchnię magazynową itp.
- Polityka cenowa – rosnące koszty produkcji wpływają na próg rentowności. Zmniejsza się osiągana marża, choć przychody firmy pozostają na podobnym poziomie. Dzięki analizie łatwiej podjąć decyzje dotyczące polityki cenowej – np. czy konieczne jest zwiększenie cen niektórych produktów celem wyrównania lub zwiększenia marży.
- Poniesione koszty – analizując próg rentowności, jednocześnie aktualizujemy swoją wiedzę na temat kosztów firmy. W ten sposób łatwiej zidentyfikować przyczyny ich wzrostu i odpowiednio na nie zareagować – na przykład redukując koszty.
Próg rentowności w obliczu zmian
Biznes i uwarunkowania rynkowe bywają nieprzewidywalne. Obliczając próg rentowności, bierzesz pod uwagę obecnie panujące okoliczności. Nie jest więc najlepszym pomysłem uwzględnianie w tych obliczeniach zbyt długiego okresu.
Próg rentowności obliczany na nadchodzący rok niewiele różni się od wróżenia z fusów, nawet zakładając względną stabilność biznesu. Pamiętaj też, że jeśli obliczenia wskazują, że próg rentowności jest dla Twojej firmy trudno osiągalny (wynik jest wysoki), ponosisz większe ryzyko.
Co możesz zrobić?
- Powtarzać obliczenia co jakiś czas – najlepiej robić to regularnie, by z czasem dysponować pewną historią wyników, przydatną w innych analizach oraz by w porę móc zareagować na niepokojące zmiany.
- Starać się przewidywać zmiany – uważna obserwacja rynku pozwoli Twojej firmie przygotować się na zmiany. Nowe podatki i obciążenia, wzrost cen surowców, rosnące koszty paliwa – informacje na ten temat warto śledzić, by nie dać się zaskoczyć.
- Zwracać szczególną uwagę na koszty – ten punkt łączy się silnie z poprzednim. Regularnie dokonując obliczeń progu rentowności, naturalnie będziesz trzymać rękę na pulsie w kontekście kosztów. Dostrzeżesz, kiedy i w jakim obszarze rosną, przez co szybko zidentyfikujesz miejsca z potencjałem na redukcję kosztów.
