Pakiet mobilności w transporcie – założenia, przepisy i zmiany w 2023

Pakiet mobilności w transporcie to zestaw przepisów i regulacji zaproponowanych i wprowadzonych w życie przez Parlament Europejski już w roku 2020. Głównym celem pakietu jest poprawa warunków pracy kierowców – zarówno w kontekście płac, jak i odpoczynku i regeneracji. Równie istotnym założeniem jest uregulowanie rynku transportu wewnątrzwspólnotowego. Choć pakiet mobilności istnieje już od trzech lat, 2023 rok przyniósł kolejne zmiany, które wymagają od firm transportowych dostosowania się do zaktualizowanych przepisów. Cały proces transformacji ma potrwać do 2026 roku.
Przeczytaj nasz poradnik, aby dowiedzieć się:

Pakiet mobilności UE – skąd się wziął?


Początków tego, co dziś znamy jako pakiet mobilności, należy upatrywać w dwóch dokumentach. Mowa o wprowadzonych w Niemczech i Francji ustawach o płacy minimalnej:

MILOG, czyli Gesetz zur Regelung eines allgemeinen Mindestlohns

To ustawa, która – choć przyjęta w niemieckim parlamencie – wpłynęła także na polskie firmy transportowe działające w kraju naszych zachodnich sąsiadów. 

Zgodnie z zapisami dokumentu, który wszedł w życie 1 stycznia 2015 roku, każda osoba pracująca na terenie Niemiec ma prawo do otrzymywania wynagrodzenia nie niższego niż ustalona w ustawie stawka. Od października 2022 roku wynosi ona 12 EUR za godzinę (min. 2 016 EUR miesięcznie przy pełnym etacie).

W samym wprowadzeniu płacy minimalnej nie byłoby nic zaskakującego, jednak w ustawie MILOG znalazł się zapis, który wzbudził szeroko zakrojoną dyskusję – Bundestag zdecydował, że także pracodawcy z innych państw muszą zatrudnionemu przez siebie personelowi świadczącemu pracę na terenie Niemiec zapewnić niemiecką płacę minimalną.

Wejście w życie ustawy MILOG zmieniło sytuację wielu polskich przedsiębiorców działających w branży transportowej i – jak się okazało – było wstępem do znacznie dalej idących zmian.

Ważne!

Loi Macron

Drugim z pionierskich aktów prawnych w Europie Zachodniej była ustawa nazywana często Loi Macron. Dekret nr 2016-418 wszedł w życie niemal dokładnie 1,5 roku po ustawie MILOG, bo 1 lipca 2016 roku. 

Główne założenie Loi Macron są niemal identyczne, co jej niemieckiego odpowiednika – wprowadzenie płacy minimalnej oddziałujące w równym stopniu na przedsiębiorców francuskich, jak i na firmy z innych państw, które zatrudniają osoby pracujące na terenie Francji.

Loi Macron oprócz wyznaczenia szeregu nowych obowiązków oraz ustalenia wysokości kar za ich nieprzestrzeganie wprowadziła jeszcze jedno, dodatkowe obciążenie dla przedsiębiorców – zobowiązała ich do wyznaczenia przedstawiciela, który będzie reprezentował firmę w kontaktach z urzędami po stronie francuskiej.

Pakiet mobilności dla kierowców?

Wprowadzenie szeroko zakrojonych regulacji dla rynku transportowego w całej Unii Europejskiej ma w założeniach spełniać kilka celów:

  • zapewnić bezpieczeństwo i lepsze warunki pracy dla kierowców,
  • dostosować realia rynku transportowego do zasad sprawiedliwości społecznej,
  • działać w imię zrównoważonego rozwoju gospodarczego,
  • zadbać o potrzeby wszystkich państw członkowskich UE i wyrównać szanse.

Czy wstępne założenia udało się spełnić? Trudno to ocenić. Należy jednak pamiętać o tym, że choć pakiet mobilności uruchomiono w 2020 roku, przepisy mają uzyskać swój ostateczny kształt dopiero w roku 2026 – do tego czasu stopniowo będą wprowadzane coraz to nowe zmiany. Te ze stycznia 2023 r. są obecnie najbardziej aktualne.

Pakiet mobilności dla branży transportowej

Pakiet mobilności – przepisy z 2020 roku


Czas jazdy

Przerwy podczas jazdy

Powroty do bazy

Odpoczynek tygodniowy

Kierowcy transportu międzynarodowego mają prawo do odpoczynków regeneracyjnych. Zgodnie z nowymi przepisami kierowca może odebrać dwa skrócone tygodniowe odpoczynki z rzędu (nie krótsze niż 24 godziny). Warunkiem odbycia skróconych okresów odpoczynku jest otrzymanie rekompensaty w postaci odpoczynku o równoważnym okresie, który kierowca wykorzysta jednorazowo nie później niż do trzech tygodni od odbycia skróconego odpoczynku.

Co więcej, pakiet mobilności wprowadził zakaz odbywania regularnych odpoczynków tygodniowych w kabinie pojazdu – kierowcy mają mieć zapewnione miejsce noclegowe.

Pakiet mobilności 2022 – poważne zmiany


Wynagrodzenia dla pracowników delegowanych

Zmiany zapoczątkowane przez wspomniane w pierwszej części artykułu ustawy MILOG i Loi Macron dopiero w 2022 roku zostały przeszczepione na grunt całej Unii Europejskiej. 

Kierowcy transportu międzynarodowego powinni otrzymywać wynagrodzenie za tę część pracy, którą odbywają na terenie danego kraju, równe co najmniej wysokości minimalnego wynagrodzenia dla pracowników transportu w tym państwie.

Oznacza to, że polscy kierowcy, którzy jadą z transportem do Niemiec czy Hiszpanii, za pracę w innym kraju otrzymają zapłatę w wysokości co najmniej minimalnej krajowej w Niemczech, Hiszpanii czy dowolnym innym kraju Unii, w którym świadczą pracę.

Ważne!

Przewozy kabotażowe

Ważne!

System IMI

Tachografy

Pojazdy o DMC powyżej 2,5 t

Zestaw zmian z 2022 roku rozszerzył zasady pakietu mobilności – od tej pory przewoźnicy wykorzystujący w pracy pojazdy o DMC powyżej 2,5 t (a nie 3,5 t, jak wcześniej) podlegają przepisom dotyczącym przejazdów kabotażowych. Co więcej, muszą uzyskać licencję oraz spełnić warunki zawodu przewoźnika drogowego. 

Przedsiębiorstwo takie musi też zabezpieczyć finansowo pojazdy wykonujące przewozy. Wysokość zabezpieczenia na pierwszy samochód floty wynosi 1 800 EUR. Każdy kolejny pojazd należy zabezpieczyć kwotą min. 900 EUR.

Pakiet mobilności 2023 – najnowsze zmiany w przepisach


Choć w pierwotnych planach dotyczących stopniowego wdrażania pakietu mobilności w Europie nie było znaczących zmian na 2023 rok, sytuacja nieco się zmieniła. Wynika to z ogólnej dynamiki zmian oraz prawa krajowego – polskie przepisy musiały zostać dostosowane do pakietu mobilności tak, aby poszczególne zapisy wzajemnie się nie wykluczały.

2023 rok to czas zmian w trzech obszarach dotyczących pakietu mobilności. Czego dotyczy aktualizacja przepisów?

  • Baz eksploatacyjnych
  • Obowiązkowych oświadczeń 
  • Nowych tachografów

Bazy postojowe z minimalną liczbą miejsc

Ta zmiana obowiązuje od stycznia 2023, choć pierwotnie miała wejść w życie jeszcze w 2022.

Nowo przyjęte przepisy wymagają, by bazy eksploatacyjne znajdowały się na terytorium Polski. Muszą one także być wyposażone tak, by umożliwiały prowadzenie działalności w sposób ciągły i zorganizowany. Jednym z wymogów dla baz eksploatacyjnych jest to, by zawierały miejsce postojowe, miejsce rozładunku i załadunku lub miejsce konserwacji i naprawy. 

Co więcej, bazy eksploatacyjne muszą posiadać liczbę miejsc postojowych odpowiadającą ⅓ liczby pojazdów we flocie, jednak niezależnie od liczby baz.

Ważne!

Jeżeli przedsiębiorca dysponuje kilkoma bazami eksploatacyjnymi, muszą one łącznie posiadać wymaganą liczbę miejsc postojowych.

Nowe obowiązkowe oświadczenia dotyczące kierowców

Ta zmiana również obowiązuje od stycznia 2023.

Firmy transportowe od 2023 roku zobowiązane są do składania dwóch nowych oświadczeń. Obowiązek ten jest cykliczny – przewoźnicy będą musieli o nim pamiętać co roku. Termin na składanie obu oświadczeń upływa 31 marca.

Oświadczenie o liczbie osób zatrudnionych. Przewoźnik powinien złożyć to oświadczenie, uwzględniając także pracowników zatrudnionych na dzień 31 grudnia roku poprzedzającego obowiązek złożenia informacji. Składając oświadczenie o liczbie zatrudnionych na początku 2024 roku należy więc wziąć pod uwagę stan na koniec 2023 roku, niezależnie od tego, w którym momencie składamy oświadczenie.

Oświadczenie o średniej arytmetycznej liczby kierowców zatrudnionych. Warto zwrócić uwagę na to, że w tym oświadczeniu nie ma znaczenia forma zatrudnienia – należy w nim uwzględnić średnią liczbę wszystkich kierowców wykonujących operacje transportowe w roku poprzedzającym moment złożenia oświadczenia.

Wymiana tachografów na urządzenia drugiej generacji

Zmiana będzie obowiązywać od 21 sierpnia 2023.

Inteligentne tachografy drugiej generacji należy od sierpnia montować we wszystkich nowo rejestrowanych pojazdach. Z czasem obowiązek montażu nowych tachografów będzie dotyczyć także starszych pojazdów.

  • w sierpniu 2023 roku uruchomiony zostanie pierwszy etap zmian (montaż tachografów nowej generacji w nowych pojazdach);
  • w grudniu 2024 roku rozpocznie się proces wymiany tachografów analogowych i cyfrowych w starszych pojazdach oraz wdrożony zostanie obowiązek przechowywania danych z tachografów w terminie do 56 dni w celach kontrolnych;
  • we wrześniu 2025 tachografy drugiej generacji mają być obecne w każdym pojeździe o DMC powyżej 3,5 t;
  • w lipcu 2026 roku obowiązek wyposażenia pojazdu w tachografy inteligentne drugiej generacji obejmie także pojazdy o DMC 2,5-3,5 t (pod warunkiem, że będą wykorzystywane do przewozów międzynarodowych).

Pakiet mobilności – przykłady kar


Przykładowe kary dla kierowców

Przykładowe kary dla przewoźników

O tym warto wiedzieć:


  • Dzięki ubezpieczeniu OCP nie stracisz pieniędzy w razie nieprzewidzianych trudności

    Ubezpieczenie OCP – co musisz wiedzieć o OC przewoźnika drogowego?


    Ubezpieczenie OCP to podstawa, gdy świadczysz usługi transportu drogowego. Poznaj szczegóły!
    Więcej: Ubezpieczenie OCP – co musisz wiedzieć o OC przewoźnika drogowego?
  • Transport FTL czy LTL? Który wybrać?

    Czym się różni transport FTL od LTL?


    Chcesz skorzystać z usługi transportowej i nie wiesz, czy wybrać wariant FTL czy LTL? Wyjaśniamy różnice!
    Więcej: Czym się różni transport FTL od LTL?
  • Jak uniknąć podwójnego opodatkowania?

    Jak uniknąć podwójnego opodatkowania?


    Pracujesz za granicą lub prowadzisz tam interesy, jednocześnie mieszkając w kraju? Dowiedz się, jak nie płacić podwójnego opodatkowania!
    Więcej: Jak uniknąć podwójnego opodatkowania?

Poznaj naszą bazę biznesowej wiedzy