Podział źródeł finansowania przedsiębiorstw
Istnieją różne sposoby finansowania przedsiębiorstw. Z racji ich liczby, warto spróbować dokonać podziału, który ułatwi zorientowanie się w dostępnych opcjach finansowania firm.
Na podstawowym poziomie źródła finansowania firmy dzielimy na wewnętrzne (pochodzące ze środków własnych przedsiębiorstwa, a także jego udziałowców i akcjonariuszy) oraz zewnętrzne (zwane również obcymi).
Warto rozgraniczyć dwie często mylone ze sobą sprawy. Źródła kapitału nie oznaczają tego samego, co źródła finansowania przedsiębiorstwa. W uproszczeniu można powiedzieć, że źródła kapitału zawierają się w większym zbiorze o nazwie „źródła finansowania”.
Wewnętrzne źródła finansowania przedsiębiorstw
Do wewnętrznych źródeł finansowania należą:
- wkład własny;
- zysk netto;
- amortyzacja;
- wpływy ze sprzedaży aktywów.
Omówimy pokrótce każde z nich.
Wkład własny jako źródło finansowania przedsiębiorstw
Zainwestowanie własnych, zgromadzonych na prywatnym rachunku środków, to popularne i korzystne rozwiązanie dla zakładających nowy biznes. Największą zaletą tego rozwiązania jest bezpieczeństwo (wydajemy własne pieniądze, nie ryzykując przy tym wysokich odsetek w razie niepowodzenia inwestycji), wadą z kolei jest konieczność zebrania odpowiedniej kwoty wcześniej. Poza tym korzystanie z wkładu własnego nie jest obarczone dodatkowymi obowiązkami związanymi z rozliczaniem czy ewidencjonowaniem wydanych środków.
Zysk netto jako źródło finansowania przedsiębiorstw
Kolejnym, równie atrakcyjnym źródłem, jest samofinansowanie, czyli wykorzystywanie zarobionych przez firmę środków w celu pokrywania kosztów dalszej działalności przedsiębiorstwa.
Jednoosobowe działalności gospodarcze mogą korzystać ze zgromadzonych środków w dowolny sposób (nawet wydawać je na cele niezwiązane z prowadzoną działalnością), spółki z kolei obarczone są pewnymi ograniczeniami: nie mogą wypłacić środków na prywatne konto (np. właściciela firmy), a wydawane kwoty mogą zostać przeznaczone jedynie na cele przewidziane w prawie.
Z oczywistych względów z samofinansowania nie mogą korzystać nowe firmy – z reguły mija co najmniej kilka miesięcy, zanim przedsiębiorstwo zacznie przynosić zyski. Finansowanie wydatków przedsiębiorstwa z osiągniętego dochodu niekoniecznie jest tak atrakcyjne, jak mogłoby się wydawać – trudno o dynamiczny rozwój firmy, gdy korzysta się z własnych środków. Tempo wzrostu z pewnością jest w takim przypadku niższe niż gdyby przedsiębiorca skorzystał z finansowania zewnętrznego. Firmy, które decydują się na samofinansowanie, często podnoszą jednak argument niezależności – i w tym punkcie trudno się z nimi nie zgodzić.
Amortyzacja jako źródło finansowania działalności gospodarczej
Każda firma może skorzystać z odpisów amortyzacyjnych – dotyczą one dóbr trwałych, będących w posiadaniu przedsiębiorstwa. Często amortyzację stosuje się wobec sprzętu komputerowego, pojazdów i innych aktywów, których wartość maleje w czasie. Dzięki amortyzacji zmniejsza się podstawa opodatkowania, a co za tym idzie, także kwota podatku dochodowego do zapłaty.
Czym jest i jak działa amortyzacja środków trwałych? Przeczytaj w naszym poradniku!
Wpływy ze sprzedaży aktywów jako źródło finansowania przedsiębiorstw
Firmy mogą wyprzedawać swój majątek w dowolnej części. Chodzi nie tylko o gotowe do sprzedaży produkty, ale również materiały i inne środki trwałe (na przykład w sytuacji, gdy zmieniają się warunki rynkowe i bardziej opłacalna jest ich sprzedaż niż wykorzystanie w procesie produkcyjnym).
Wewnętrzne źródła finansowania są dla finansowej kondycji przedsiębiorstwa mniej obciążające, jednak ich możliwości często są ograniczone. W sytuacji, gdy samofinansowanie i inne wewnętrzne formy finansowania działalności przedsiębiorstw nie wystarczą, przydatne mogą okazać się obce źródła finansowania.
Zewnętrzne źródła finansowania
Korzystanie z obcego kapitału to droga pozwalająca na szybki rozwój działalności, jednak z reguły wiąże się ono z większym ryzykiem. Niezależnie bowiem od wysokości wypracowanego zysku (a nawet w przypadku jego braku) firma będzie musiała zwrócić otrzymaną wcześniej kwotę, często wraz z niemałymi odsetkami.
Oto przykłady zewnętrznych form finansowania przedsiębiorstw:
- dotacje;
- kredyt bankowy;
- emisja akcji;
- obligacje;
- leasing;
- faktoring.
Dotacje jako źródło finansowania firmy
Na rynku działają zarówno polskie, jak i zagraniczne instytucje wspierające przedsiębiorczość za pomocą dotacji. Fundusze inwestycyjne chętnie udzielają dotacji zwłaszcza początkującym małym i średnim firmom (startupom), które przejawiają potencjał na osiągnięcie wyraźnego sukcesu. Jak należałoby się tego spodziewać, dotacja nie jest usługą charytatywną – fundusze inwestycyjne pobudzają w ten sposób obiecujące gałęzie gospodarki, licząc na zyski, które w dłuższej perspektywie przewyższą zainwestowany wkład.
Dużą popularnością cieszą się także fundusze unijne jako źródło finansowania przedsiębiorstw. Europejski Fundusz Inwestycyjny oraz Europejski Bank Inwestycyjny to dwie ważne instytucje, których zadaniem jest inwestowanie w rozwijające się przedsiębiorstwa za pomocą dotacji, kredytów czy pożyczek.
Ważne!
Młodzi przedsiębiorcy, którzy zakładają swoją pierwszą działalność gospodarczą, mogą liczyć na uzyskanie dotacji, której wysokość osiąga nawet 6-krotność średniego wynagrodzenia. W 2023 roku kwota maksymalna wynosi ok. 40 tys. zł. Warto jednak pamiętać, że aby uzyskać taką dotację z Urzędy Pracy, należy posiadać status bezrobotnego, niezatrudnionego opiekuna osoby niepełnosprawnej lub absolwenta centrum integracji społecznej.
Kredyt bankowy jako źródło finansowania przedsiębiorstw
To jeden z najpopularniejszych sposobów na pozyskanie finansowania dla przedsiębiorstwa z dowolnego sektora. Chcąc skorzystać z kredytu, należy pamiętać o możliwych trudnościach w jego otrzymaniu (warto przed rozpoczęciem procesu kredytowania sprawdzić BIK przedsiębiorcy), wysokich kosztach i ograniczonym czasie na skorzystanie z przyznanych środków.
Potencjalne korzyści wynikające z kredytowania się przedsiębiorstw mogą przewyższyć przeszkody, o ile firma odpowiednio przygotuje się do zaciągnięcia kredytu.
Czytaj także: Faktoring a kredyt – poznaj różnice
Emisja akcji jako źródło finansowania przedsiębiorstw
Ta forma finansowania dotyczy jedynie spółek (akcyjnych oraz komandytowo-akcyjnych). Takie przedsiębiorstwo może wprowadzić w obieg swoje akcje. Sprzedaż akcji przedkłada się bezpośrednio na zysk dla firmy, który może ona w dalszej kolejności przeznaczyć na inwestycje, zobowiązania lub działania operacyjne.
Jeśli spółka chce wyemitować papiery wartościowe, musi zrobić to za pośrednictwem Giełdy Papierów Wartościowych, po uprzednim zatwierdzeniu przez Komisję Nadzoru Finansowego.
Obligacje jako źródło finansowania przedsiębiorstw
Podobnie jak akcje, obligacje to rodzaj papierów wartościowych, jednak mają one charakter zadłużenia. Przedsiębiorstwo wystawiające obligacje zaciąga dług u ich nabywców. Z czasem “odkupuje” obligacje, powiększając kwotę zapłaty o niewielki procent.
Z perspektywy kupującego obligacje są gwarancją zysku, choć niewielkiego. Z niektórych względów ciekawszym rozwiązaniem mogą okazać się akcje, których wartość uzależniona jest od sytuacji finansowej przedsiębiorstwa i mogą przynieść duże zyski, ale także narazić akcjonariuszy na spore straty, jeżeli przedsiębiorstwo znajdzie się w gorszym położeniu.
Leasing jako źródło finansowania przedsiębiorstw
Leasing to popularna zwłaszcza wśród jednoosobowych działalności gospodarczych forma finansowania. Wyróżniamy dwa jej rodzaje: leasing operacyjny oraz leasing finansowy. W obu przypadkach chodzi o rozłożony w czasie zakup sprzętu, samochodu lub innych aktywów, które następnie spłaca się, podnosząc w ten sposób koszty stałe przedsiębiorstwa i obniżając podatek dochodowy.
Leasing operacyjny w wielu aspektach przypomina wynajem długoterminowy. W czasie trwania umowy przedsiębiorstwo nie staje się właścicielem przedmiotu leasingu, dopiero po jej zakończeniu ma prawo do wykupu w kwocie ustalonej w zapisach umowy. Ten rodzaj leasingu charakteryzuje się również tym, że to leasingodawca (na przykład bank) ponosi koszty ubezpieczenia czy części napraw leasingowanego sprzętu. Leasingodawca ponosi koszty naprawy, kiedy ma ona miejsce na skutek naturalnego zużycia lub wynika z jego winy. Jeżeli to z winy przedsiębiorcy konieczna jest naprawa sprzętu, to właśnie on jest odpowiedzialny za poniesienie kosztów. Leasing operacyjny trwa z reguły krócej.
Leasing finansowy również w świetle prawa nie daje prawa własności do sprzętu leasingobiorcy, ale w praktyce firma traktuje przedmiot leasingu jak własny – może amortyzować sprzęt (dodatkowo obniżając w ten sposób podatek dochodowy) i traktować go jak pozostałe środki trwałe. Po spłacie wymaganej kwoty przedsiębiorstwo otrzymuje pełne prawo własności do leasingowanego przedmiotu.
Faktoring jako źródło finansowania przedsiębiorstw
To kolejna forma finansowania zewnętrznego, dzięki której firma jest w stanie uzyskać należne jej środki szybciej niż w zwykłym trybie. W tym celu korzysta z usług firmy faktoringowej (zwanej dalej faktorem). Faktor zajmuje się wykupem wierzytelności od przedsiębiorstwa (które w tym procesie nazwiemy faktorantem).
Faktoring online stosuje się m.in. w sytuacjach, gdy kontrahenci zwlekają ze spłatą należności do terminu wskazanego na fakturze, a firma nie może dłużej czekać (na przykład z powodu własnych zobowiązań). Skorzystanie z faktoringu jest z reguły łatwiejsze i obarczone mniejszą liczbą formalności, niż kredytowanie, a poza tym nie zwiększa zadłużenia firmy.
Firmy korzystające z usługi faktoringu mogą liczyć na szybką wypłatę środków, a co za tym idzie, także poprawę wskaźnika natychmiastowej płynności finansowej. W praktyce oznacza to, że będą mogły uregulować bieżące zobowiązania w terminie.
Podsumowanie
Kilkanaście wymienionych powyżej propozycji pokazuje, że nowoczesne źródła finansowania przedsiębiorstw to nie tylko popularne kredyty czy dostępne jedynie dla spółek emisje papierów wartościowych, ale także leasing, dotacje czy faktoring. Warto wspomnieć, że to właśnie faktoring z roku na rok zyskuje większą rozpoznawalność i korzysta z niego więcej przedsiębiorców. W 2023 roku faktoring to bezpieczna i elastyczna usługa finansowania, która ułatwia firmom prężne działanie na rynku nawet w trudniejszych momentach.
Rynek usług finansowych stale się poszerza i niewykluczone, że z czasem pojawi się jeszcze więcej możliwości pozyskania zewnętrznego lub wewnętrznego finansowania. Już teraz opcji do wyboru jest wiele. Pozostaje znaleźć odpowiedź na pytanie: która z nich najbardziej odpowiada modelowi biznesowemu Twojej firmy?
