Krótko o faktoringu
Faktoring to usługa finansowa, w ramach której przedsiębiorca (faktorant) sprzedaje posiadane wierzytelności handlowe instytucji finansowej (faktorowi). Faktor natychmiast wypłaca środki faktorantowi, dzięki czemu ten drugi nie musi czekać, aż kontrahent zdecyduje się zapłacić należność.
Ważne!
Do stron umowy faktoringowej należą faktor (instytucja świadcząca usługę faktoringu) i faktorant (przedsiębiorca, korzystający z faktoringu). Istotnym podmiotem w kontekście faktoringu jest także odbiorca (kontrahent, dłużnik), jednak nie stanowi on strony umowy.
Z faktoringu korzystają często przedsiębiorcy, którzy ze względu na standardową praktykę w branży lub oczekiwania klientów, wystawiają faktury z odległymi terminami płatności. Konieczność oczekiwania 30, 60, a czasem nawet 90 dni na otrzymanie zapłaty za wykonaną usługę lub dostarczone towary sprawia, że rośnie ryzyko wystąpienia zatoru płatniczego. Faktoring umożliwia zniwelowanie przykrych skutków zatorów – dzięki tej usłudze firma otrzymuje natychmiastowy dostęp do należnych jej środków.
Ważne!
Umowa faktoringowa należy do tzw. umów nienazwanych. Z jednej strony umożliwia to elastyczne dostosowanie jej do potrzeb faktoranta, z drugiej jednak sprawia, że pojawiają się trudności i wątpliwości związane z prawidłowym rozliczaniem kosztów poniesionych w związku z finansowaniem.
Przepisy, jakie należy stosować do umów nienazwanych, znajdują się w art. 509 Kodeksu cywilnego.
Problematyczne rozliczanie faktoringu
Przez wiele lat przedsiębiorcy mieli poważne problemy z prawidłowym rozpoznawaniem skutków podatkowych sprzedaży wierzytelności w ramach faktoringu (i nie tylko). Szczególnie ważną kwestią dla wielu firm jest to, czy koszty poniesione w związku z korzystaniem z usługi faktoringu stanowią koszty uzyskania przychodu na cele podatku dochodowego.
Na przestrzeni lat pojawiały się różne komunikaty, z których podatnicy nie mogli wysnuć jasnych, jednoznacznych wniosków. Oto najważniejsze kamienie milowe, które doprowadziły do obecnego stanu prawnego.
Nowelizacja ustawy CIT (styczeń 2018)
W styczniu 2018 roku w życie weszła nowelizacja art. 16 ust. 1 pkt. 39 ustawy CIT. Wprowadziła ona zapis mówiący o tym, że straty z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności nie uważa się za koszt uzyskania przychodów. Przepis ten jednak interpretowano na różne sposoby – między innymi tak, że możliwość rozpoznania kosztów uzyskania przychodów owszem, istnieje, ale jedynie w stosunku do wartości netto wierzytelności.
Kłopotliwe interpretacje KIS (2018-2021)
W wydawanych po 2018 roku interpretacjach indywidualnych, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej utrzymywał pogląd, zgodnie z którym przedsiębiorcy korzystający z usług faktoringowych mogą uznać koszty usługi za koszty uzyskania przychodów tylko w sytuacji, gdy zanotowali stratę. Znaczyłoby to, że sprzedaż wierzytelności za 100% jej wartości nie powoduje powstania kosztów uzyskania przychodu.
Interpretacja ogólna Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej (luty 2021)
W 2021 roku pojawił się najważniejszy w kontekście dzisiejszego tematu (i wciąż aktualny!) dokument – interpretacja ogólna z dnia 15 lutego 2021 r. w sprawie zasad ustalania wysokości kosztów uzyskania przychodu przy zbyciu wierzytelności własnych w ramach umowy faktoringu (sygn. akt. DD5.8201.11.2020).
Liczący zaledwie 6 stron akt skupia się w stu procentach na omówieniu i wyjaśnieniu wątpliwości dotyczących sytuacji, w której faktorant dokonuje cesji wierzytelności własnej na rzecz faktora w ramach faktoringu.
Ważne!
Interpretacja Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej dotyczy jedynie wierzytelności, które wynikają ze sprzedaży usług lub towarów, dokonanej przez podatnika, w związku z którą wykazał on przychód należny na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy CIT. Stosowna informacja znajduje się w punkcie pierwszym interpretacji ogólnej.
Warto pamiętać, że zastosowanie metody proporcjonalnego odliczenia wymaga od podatnika złożenia dodatkowego dokumentu – chodzi o zeznanie roczne składane w celu wykazania zagranicznych dochodów. Dokument ten należy przygotować, nawet jeżeli podatnik nie wygenerował dochodu w Polsce w danym okresie.
Faktoring a koszty uzyskania przychodów – interpretacja ogólna
Dokument z 15 lutego 2021 roku stara się odpowiedzieć na kilka istotnych pytań, związanych ze zgłaszanymi na przestrzeni lat wątpliwościami. W kolejności, w jakiej kwestie te omawia interpretacja, są to:
Czy faktoring stanowi oddzielną transakcję?
W tej kwestii minister zgodził się ze stanowiskiem dyrektora KIS. Sprzedaż wierzytelności własnej wynikającej ze sprzedaży towarów lub usług, której dokonuje faktorant na rzecz faktora stanowi odrębną od wskazanej sprzedaży towarów lub usług operację gospodarczą. Operacja ta wywołuje po stronie zbywającego wierzytelność skutki na gruncie podatku dochodowego: generuje przychód oraz koszty uzyskania przychodu.
Czy zbycie wierzytelności faktorowi jest równoznaczne ze spłatą wierzytelności przez dłużnika?
To dwa odrębne wydarzenia gospodarcze. Sprzedaż wierzytelności na rzecz faktora stanowi transakcję pomiędzy faktorem a faktorantem. Z kolei spłata wierzytelności przez dłużnika to odrębna transakcja.
Czy zbycie wierzytelności faktorowi generuje przychód?
Tak, faktorant zalicza środki, jakie otrzymał w związku ze sprzedażą wierzytelności, do przychodów. Koszty usługi, jakie poniósł w ramach sprzedaży wierzytelności faktorowi, stanowią więc koszty uzyskania przychodów.
Ważne!
Jeżeli faktorant sprzedaje wierzytelność faktorowi za 100% jej wartości brutto, może do kosztów uzyskania przychodów zaliczyć pełną kwotę zbywanej wierzytelności (faktury) – należy jednak w tym uwzględnić podatek od towarów i usług.
Jak prawidłowo rozpatrzyć koszt uzyskania przychodu w przypadku faktoringu?
Aby postąpić zgodnie z omawianą interpretacją ogólną, należy wykonać kilka kroków:
- Krok 1: ustal wysokość poniesionych kosztów w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy CIT. W omawianym przypadku koszt ten będzie się równał wartości brutto sprzedanej wierzytelności.
Ważne!
Art. 15 ust. 1 ustawy o CIT głosi: “Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu.”
- Krok 2: sprawdź, czy zbycie wierzytelności wygenerowało stratę dla Twojej firmy.
- (jeżeli strata nie powstała) Krok 2.1: poniesiony koszt w całości traktuje się jako koszt uzyskania przychodu.
- (jeżeli strata powstała) Krok 2.2: ustal stosunek straty do przychodu.
- (jeżeli strata jest wyższa od przychodu) Krok 2.2.1: odejmij nadwyżkę od kosztu poniesionego. Wynik tego równania stanowi koszt uzyskania przychodu.
- (jeżeli strata jest niższa lub równa przychodowi) Krok 2.2.2.: poniesiony koszt potraktuj w całości jako koszt uzyskania przychodu.
Wynagrodzenie faktora a koszt uzyskania przychodu
Równie ważnym aspektem rozpatrywania faktoringu w kontekście kosztów uzyskania przychodu jest kwestia wynagrodzenia dla faktora. Tutaj wątpliwości nie ma – prowizja faktoringowa i inne składowe zapłacone faktorowi w ramach wynagrodzenia za wykonane usługi, należy potraktować jako koszt uzyskania przychodu.
Ważne!
Także potrącenia z kwoty wypłacanej należności za nabytą wierzytelność, których dokonuje faktor, stanowią dla podatnika koszt uzyskania przychodu.
Późniejsze interpretacje indywidualne
Interpretacja ogólna Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej wyjaśniła wiele kwestii i rozwiała istotne wątpliwości. Co równie ważne – zaprezentowała stanowisko korzystne dla podatników. Nie znaczy to jednak, że problemy z rozliczaniem faktoringu zupełnie się skończyły. Przedsiębiorcy wciąż miewają kłopoty z prawidłowym stosowaniem przepisów.
W sytuacjach, w których interpretacja ogólna nie wystarczy, sięgają więc po pomoc Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej. W ostatnich latach ukazało się wiele interpretacji indywidualnych, których zadaniem było rozwiązanie budzących wątpliwość podatników sytuacji. Zwróćmy szczególną uwagę na dwie interpretacje indywidualne:
Interpretacja indywidualna z 25.02.2025 r.
Interpretacja indywidualna z dn. 25 lutego 2025 r. w sprawie kosztów wynagrodzenia faktora w faktoringu pełnym(sygn. akt. 0114-KDIP2-2.4010.666.2024.2.RK) – interpretacja stwierdza nieprawidłowość stanowiska wnioskodawcy.
Interpretacja indywidualna z 15.05.2025 r.
Interpretacja indywidualna z dn. 15 maja 2025 r. w sprawie uznania zbycia wierzytelności na rzecz faktora jako przychód i koszty uzyskania przychodów (sygn. akt. 0111-KDIB1-1.4010.132.2025.5.MF) – interpretacja stwierdza prawidłowość stanowiska wnioskodawcy.
Interpretacja indywidualna z 5.09.2025 r.
Interpretacja indywidualna z dn. 5 września 2025 r. w sprawie kosztów uzyskania przychodów związanych z usługami faktoringowymi (sygn. akt. 0111-KDIB1-1.4010.354.2025.2.SG) – interpretacja stwierdza prawidłowość stanowiska wnioskodawcy.
Podsumowanie
Chcąc ustalić i prawidłowo rozliczyć koszty uzyskania przychodów związanych z faktoringiem, faktorant powinien zastosować zasadę ogólną, dla której podstawą jest przytoczony w tym artykule art. 15 ust. 1 ustawy o CIT.
Zasada ta mówi, że kosztem poniesionym jest wartość brutto sprzedanej wierzytelności – należy jednak wziąć pod uwagę także kwotę podatku VAT.
Do kosztów uzyskania przychodu faktorant może zaliczyć także wynagrodzenie, które musi zapłacić faktorowi, a także potrącenia, jakich ten drugi dokonał z wypłaconej należności.
W razie jakichkolwiek wątpliwości warto pochylić się nad wydanymi po 15 lutego 2021 roku interpretacjami indywidualnymi i porównać je z zaistniałą sytuacją. Konieczne jest jednak szczegółowe przeanalizowanie opisywanych tam przypadków, ponieważ nawet drobny niuans może być brzemienny w skutkach. Jeżeli wciąż masz wątpliwości, wystąp o interpretację indywidualną do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.
