Od czego zależy stawka podatku VAT na usługi transportowe?
Na ostateczną wysokość stawek podatku od towarów i usług wpływa kilka aspektów, w tym:
- przedmiot transportu (transport pasażerów lub towarów),
- rodzaj transportu (transport krajowy, wewnątrzwspólnotowy, międzynarodowy)
- status usługobiorcy (podatnik, osoba lub podmiot niebędący podatnikiem),
- miejsce świadczenia usług.
Generalna zasada głosi, że transport krajowy i wewnątrzwspólnotowy, czyli odbywający się na terenie Unii Europejskiej, jest opodatkowany stawką podatku od towarów i usług w wysokości 23%, z kolei transport międzynarodowy korzysta ze stawki 0%. Kłopotliwe okazuje się jednak często ustalenie miejsca świadczenia usług – od tego zaczniemy.
Jak określić miejsce świadczenia usług na potrzeby VAT?
Ustawa o VAT, a konkretnie art. 28b ust. 1 tejże mówi, że miejscem świadczenia usług na rzecz podatnika jest to, w którym usługobiorca posiada siedzibę działalności gospodarczej. Co jednak w przypadku, gdy przedsiębiorca wykonuje usługę transportową nie dla siedziby firmy odbiorcy, a dla miejsca stałego wykonywania działalności gospodarczej, znajdującego się gdzie indziej? W takim układzie oczywiście to miejsce stałego wykonywania działalności gospodarczej traktuje się jako miejsce świadczenia usług.
To jednak nie koniec. Jeżeli podatnik, na którego rzecz świadczone są usługi:
- Posiada stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej lub siedzibę firmy (a także gdy ich nie posiada, ale posiada stałe miejsce zamieszkania albo zwykłe miejsce pobytu) na terytorium kraju, ale transport wykonywany jest w całości poza terytorium Unii Europejskiej, miejscem świadczenia usług transportu towarów jest terytorium znajdujące się poza UE.
- Posiada siedzibę firmy lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej (a także gdy ich nie posiada, ale posiada stałe miejsce zamieszkania albo zwykłe miejsce pobytu) na terytorium państwa trzeciego, ale transport wykonywany jest w całości na terytorium kraju, miejscem świadczenia usług jest terytorium kraju.
Powyższe zapisy precyzuje art. 28f, ust. 1 ustawy o VAT. Z kolei w ustępie 2. i 3. czytamy o zasadach opodatkowania dla transportu towarów wykonywanego na rzecz podmiotów niebędących podatnikami. Zgodnie z treścią ustawy, miejsce świadczenia usługi w takim przypadku jest tożsame z miejscem, w którym odbywa się transport. W takiej sytuacji uwzględnia się także pokonane odległości. Jeżeli rozpoczęcie i zakończenie usługi transportowej ma miejsce na terenie dwóch różnych państw, a odbiorcą usługi jest podmiot niebędący podatnikiem, za miejsce uznaje się terytorium kraju, w którym rozpoczęto transportowanie.
A co z transportem osób?
Jeżeli firma transportuje pasażerów, nie ma znaczenia, kto jest odbiorcą usługi – podatnik czy podmiot nim niebędący. Głównym kryterium w kontekście ustalenia miejsca świadczenia usługi jest miejsce, w którym transport się odbywa. Jeżeli więc mówimy o międzynarodowym transporcie osób, przewoźnik powinien zapłacić podatek w każdym kraju, przez który przejedzie w trakcie realizacji usługi.
Transport międzynarodowy, wewnątrzwspólnotowy i na terytorium kraju
Jednym z kryteriów determinujących stawkę podatku VAT, jest rodzaj transportu. Stosuje się w tym przypadku popularny podział na trzy kategorie:
Transport krajowy w całości odbywa się na terytorium Polski.
Transport wewnątrzwspólnotowy rozpoczyna się w jednym z państw członkowskich Unii Europejskiej, a kończy w innym.
Z transportem międzynarodowym mamy do czynienia w przypadku, gdy spełnia przynajmniej jeden z zestawów kryteriów:
- rozpoczyna się w kraju, a kończy poza terytorium Unii Europejskiej,
- rozpoczyna się poza terytorium Unii Europejskiej, a kończy w kraju,
- rozpoczyna się poza terytorium Unii Europejskiej, przebiega przez terytorium kraju i kończy się w kraju poza terytorium Unii Europejskiej,
- rozpoczyna się na terytorium kraju członkowskiego Unii Europejskiej, innym niż terytorium kraju, a kończy się poza terytorium Unii Europejskiej,
- rozpoczyna się poza terytorium Unii Europejskiej, a kończy w państwie UE innym niż terytorium kraju – pod warunkiem, że transport przebiega na pewnym odcinku przez terytorium kraju.
Transport pasażerów a VAT
W teorii, jeżeli przewoźnik transportuje pasażerów na przykład pomiędzy Grenadą a Krakowem, powinien zapłacić podatek w Hiszpanii, Francji, Niemczech, Czechach i Polsce, a co za tym idzie, zarejestrować się dla celów VAT w każdym z tych państw. Na szczęście kraje Unii Europejskiej rozwiązały to w inny sposób.
W większości przypadków przewoźnicy są zwolnieni z opłat podatkowych na terenie krajów trzecich Unii Europejskiej – działa to na zasadzie wzajemności: przewoźnicy z Francji nie zapłacą podatku w Polsce, o ile wykonują w naszym kraju przewozy okazjonalne (mówi o tym art. 134 ustawy o podatku od towarów i usług), tak samo jak polscy kierowcy nie muszą przejmować się VAT-em za przejazd z pasażerami przez Francję.
Oczywiście przewoźnik zapłaci podatek VAT za usługi transportu pasażerów w swoim kraju. Podstawowa stawka VAT za przewóz pasażerów w Polsce wynosi 8%. Stawką tą obciążony jest m.in.:
- transport kolejowy,
- transport lądowy miejski i podmiejski,
- usługi taksówek,
- transport morski i przybrzeżny,
- transport wodny śródlądowy,
- transport lotniczy.
VAT na usługi transportowe towarów
Jeżeli przedsiębiorca realizuje usługi przewozu towarów, musi przygotować się na dokonanie bardziej skomplikowanych obliczeń. Aby poprawnie wyznaczyć stawkę VAT, należy uwzględnić nie tylko rodzaj transportu, ale także status usługobiorcy.
Wcześniej w artykule wyjaśniliśmy, jak ustalić miejsce świadczenia usługi – zanim jednak przejdziemy dalej, musimy wspomnieć o dwóch wyjątkach od przytoczonej reguły:
- jeżeli usługobiorca posiada siedzibę w Polsce, ale usługa transportu wykonywana jest w całości poza terytorium Unii Europejskiej, jako miejsce świadczenia traktuje się terytorium poza UE,
- jeżeli usługobiorca pochodzi spoza terytorium UE, ale usługa w całości świadczona jest w kraju, za miejsce świadczenia uznaje się teren kraju.
Stosowne zapisy dotyczące wymienionych wyjątków znajdziesz w art. 28f, ust. 1a ustawy VAT.
Jakie są stawki VAT przy transporcie towarów?
Czas odpowiedzieć na najważniejsze pytanie dotyczące podatku VAT w kontekście transportowania towarów: ile zapłaci przewoźnik?
- w przypadku transportu krajowego stawka VAT wynosi 23%,
- w transporcie wewnątrzwspólnotowym stawka VAT wynosi 23%,
- w transporcie międzynarodowym stawka VAT wynosi 0%.
Poza tym warto pamiętać, że gdy transport realizowany jest w całości poza granicami Polski, nie opodatkowuje się go w kraju.
Powyżej przedstawiliśmy podstawowe zasady ustalania stawki VAT dla transportu towarów, ale – jak od wielu reguł – także i tu możemy zaobserwować kilka wyjątków. Ministerstwo Finansów regularnie, co roku, wydaje rozporządzenie w sprawie obniżonych stawek podatku od towarów i usług. Tegoroczna wersja, ogłoszona 9 grudnia 2023 r., będzie obowiązywać przez cały rok 2024.
Stawki VAT obniżone rozporządzeniem
Rozporządzenie wskazuje, że obniżoną stawkę podatku VAT (do 0%) można zastosować w kilku przypadkach, związanych z transportem. Zmiana dotyczy:
- transportu towarów pod warunkiem, że rzeczony transport wykonywany jest w całości na terytorium kraju i stanowi część usługi transportu międzynarodowego,
- wewnątrzwspólnotowego transportu towarów, pod warunkiem, że świadczona usługa jest częścią transportu międzynarodowego,
- usług transportu towarów na rzecz podatnika w rozumieniu art. 28a ustawy. Podatnik ten musi posiadać na terytorium kraju siedzibę firmy lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej – jeżeli ich nie ma, musi posiadać na terytorium kraju stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu. Obniżona stawka dotyczy dwóch sytuacji: takiej, w której transport wykonywany jest z państwa członkowskiego innego niż terytorium kraju, a jego celem jest terytorium znajdujące się poza Unią Europejską oraz takiej, w której transport wykonywany jest z obszaru poza Unią Europejską do miejsca na terytorium państwa trzeciego, będącego członkiem UE,
- transportu towarów przewożonych przez pasażerów – wlicza się w to np. bagaż oraz pojazdy samochodowe. Obniżoną stawkę możemy zastosować tylko, jeśli transport osób opodatkowany jest podatkiem w wysokości 0%.
Ważne!
Mnogość wyjątków sprawia, że często samodzielne określenie właściwej stawki VAT jest kłopotliwe. Aby ułatwić nieco to zadanie, dołączamy listę szczególnie istotnych zapisów, które pozwolą znaleźć potrzebny przepis bez konieczności przeszukiwania całej ustawy czy rozporządzenia:
Ustawa o VAT:
- Art. 28a doprecyzowuje pojęcie podatnika,
- Art. 28b ułatwia określenie miejsca świadczenia usług,
- Art. 28f precyzuje kwestie z tym związane.
Rozporządzenie MF w sprawie obniżonych stawek podatku od towarów i usług:
- §4.1. wskazuje, kiedy można zastosować obniżony podatek.
