Transport intermodalny a multimodalny
Warto zacząć od rozgraniczenia dwóch często mylonych pojęć. Transport intermodalny (zwany także kombinowanym) to rodzaj transportu multimodalnego. Różnica pomiędzy tymi dwoma typami tkwi w przeładunku – ładunek przewożony w ramach transportu intermodalnego nie może być przeładowywany. W transporcie multimodalnym zaś istnieje możliwość dokonania przeładunku pomiędzy różnymi jednostkami ładunkowymi.
Jak zaplanować transport intermodalny? Kontenery i inne jednostki ładunkowe
Kluczowym zagadnieniem dotyczącym planowania transportu kombinowanego jest odpowiednie oszacowanie kosztów oraz wybór właściwej jednostki ładunkowej, czyli takiej, która umożliwi dokonanie transportu towaru do miejsca docelowego bez przeładunku. Kolejnym krokiem jest ustalenie szczegółów transportu z przewoźnikiem – tak, aby upewnić się, że towar załadowany w miejscu startowym nie zostanie naruszony do momentu, w którym osiągnie cel. W tym momencie należy też sprawdzić, czy firma realizująca transport dysponuje jednostkami ładunkowymi o odpowiednich parametrach (jeżeli to ona je dostarcza).
Ważne!
Transport intermodalny zakłada możliwość połączenia rodzajów transportu w dowolnej konfiguracji. Niezależnie od tego, czy połączymy jedynie transport drogowy z kolejowym, czy kolejowy z morskim i lotniczym, nadal mówimy o transporcie intermodalnym.
Jak przebiega transport kombinowany?
Przebieg transportu intermodalnego zależy od rodzaju przewożonego towaru, wybranej jednostki ładunkowej oraz trasy. Oto przykład realizacji transportu:
Przykład:
Transport wyrusza z Wrocławia, a jego miejscem docelowym jest Elverum w Norwegii. Kontener najpierw trafia na naczepę i transportowany jest drogowo, aż do terminalu kontenerowego w Gdańsku. Tam ładunek trafia na statek, który płynie do Trelleborgu w Szwecji. W dalszej kolejności towar przewożony jest drogą, by ostatni etap podróży pokonać koleją.
Dlaczego warto wybrać transport intermodalny?
Transport intermodalny niesie ze sobą szereg korzyści. Oto część z nich.
Oznacza to, że jeśli pan Maurycy w trakcie delegacji korzystał z noclegu u bliskiej rodziny (zakładając, że nie poniósł z tego tytułu kosztów) ryczałt za nocleg mu nie przysługuje. Jeśli jednak zapłacił za nocowanie, powinien otrzymać za każdy nocleg kwotę w wysokości 150% diety krajowej, a więc 67,50 zł.
Obniżenie kosztów transportu
Tą najbardziej oczywistą jest obniżenie kosztów transportu. Przedsiębiorstwo, które chce przetransportować ładunek, może wybrać taki rodzaj transportu, jaki w obecnej sytuacji rynkowej jest tańszy. Zamiast ograniczać się do transportu lądowego, który – choć popularny – bywa bardzo drogi, można transportować ładunek częściowo drogą lądową, częściowo kolejową, a częściowo morską, w zależności od potrzeb.
Brak rozładunku
Inną cechą wyróżniającą transport intermodalny jest fakt, że towar przewożony w ten sposób nie jest rozładowywany na żadnym etapie podróży. Oznacza to, że raz zabezpieczony i zapieczętowany kontener z ładunkiem nie będzie otwierany na trasie – trafi bezpośrednio do adresata i dopiero tam zostanie otwarty. Fakt ten zwiększa bezpieczeństwo i zmniejsza ryzyko uszkodzenia towaru. To oczywiste, że towar przechodzący przez mniejszą liczbę rąk będzie mniej narażony na uszkodzenie. Oryginalne zabezpieczenia kontenera znacząco utrudniają też kradzież towaru.
Większa wydajność
Transport realizowany jedynie drogowo podlega sporym ograniczeniom, wymaga od pracowników wyjeżdżania w wielodniowe trasy, generuje konieczność rozprawienia się z kontrolami granicznymi i dodatkową dokumentacją, a także jest mniej przewidywalny. To właśnie na drogach najczęściej zdarzają się wypadki i inne nieprzewidziane zdarzenia, które są przyczyną opóźnień.
Transport kombinowany eliminuje część z tych zagrożeń (można go zaplanować tak, by kierowcy pracowali jedynie w granicach swojego kraju i pokonywali o wiele krótsze trasy), a część redukują. Im mniej czasu na drodze, tym mniejsze ryzyko wypadków, opóźnień i innych problemów.
Mniejszy ślad węglowy
Nie jest oczywiście tak, że transport intermodalny zmniejsza emisję CO2 do zera, ale różnica wciąż jest znacząca – szacuje się, że sięga kilkudziesięciu procent w porównaniu z międzynarodowym transportem drogowym (46% mniejszą emisję CO2 w przypadku transportu kolejowego wskazuje firma Nijhof Wassink, inne źródła mówią o nawet 90-procentowej różnicy).
Wyzwania transportu intermodalnego
Czas na łyżkę dziegciu – transport intermodalny to wszak rozwiązanie nie dla wszystkich i wiąże się z wieloma trudnościami.
Skomplikowany proces
Zorganizowanie transportu intermodalnego wymaga sporo pracy – konieczne jest nawiązanie kontaktu z wieloma przewoźnikami i takie dopasowanie terminów, by zoptymalizować czas dostawy i trafić w oczekiwania odbiorcy. Alternatywą jest skorzystanie z usług firm oferujących organizację transportu kombinowanego – należy jednak liczyć się w tym przypadku z dodatkowymi kosztami.
Co najmniej kontener
Transport intermodalny przeznaczony jest do przewożenia dużych ładunków – w związku z tym firmy, które chcą przetransportować mniejsze przesyłki, nie będą mogły skorzystać z niego na zwykłych warunkach. Niektórzy operatorzy transportu intermodalnego organizują mniejsze transporty, jednak wiąże się to z dodatkowymi ograniczeniami uzależnionymi od warunków przewoźnika.
Prawne niuanse
Jeżeli planujesz wysłać kontener transportem intermodalnym, musisz wziąć pod uwagę fakt, że prawo dotyczące takiego rodzaju transportu różni się w zależności od tego, przez jakie kraje towar będzie przejeżdżał. Przed wyruszeniem w drogę należy dokładnie przeanalizować przepisy prawa dotyczące transportu kombinowanego, które obowiązują w danych państwach.
Transport intermodalny w Polsce
Przez wiele lat transport intermodalny cieszył się wciąż rosnącą popularnością, czego powody wymieniliśmy już wcześniej. Na przestrzeni lat ta gałąź transportu urosła już kilkakrotnie (w 2012 roku przewożono 8 mln ton ładunku, a w 2021 26,5 mln ton). Co ciekawe, nawet w czasie pandemii koronawirusa przewozy intermodalne urosły w siłę. Urząd Transportu Kolejowego opublikował dane, które wskazują, że w 2021 roku przewieziono aż o 11,6% więcej towarów (przyjętym kryterium jest masa ładunku) niż w 2020 r. Pobito także rekord liczby jednostek, osiągając niemal 1,8 mln sztuk (wzrost o 6,9% r/r).
W 2022 roku nastąpił nieznaczny spadek, którego najistotniejszym powodem jest trwająca od lutego tego roku agresja Federacji Rosyjskiej na Ukrainę. Masa przewiezionych ładunków spadła o ok. 1,5%, zaś ich liczba o ok. 1,6%. Tendencja spadkowa utrzymuje się także w 2023 r. – dotychczas opublikowane dane obejmują pierwszy kwartał br. i wskazują, że w skali roku należy spodziewać się kolejnych – choć nie spektakularnych – spadków. Porównanie I kwartału 2023 z IV kwartałem 2022 pokazuje spadek masy przewożonych ładunków o 5,5%, a liczby jednostek o 2%.
Mimo trudniejszego czasu dla branży, w transporcie intermodalnym wciąż tkwi spory potencjał, który – uwolniony – pozwala przedsiębiorcom zaoszczędzić czas, pieniądze i sprawić, że ich towary bezpieczniej dotrą do celu. Nie przychodzi to jednak bez wysiłku – do korzystania z transportu kombinowanego należy się najpierw rzetelnie przygotować.
