Zatory płatnicze – czym są i jak ich uniknąć?

Problemów, z którymi borykają się przedsiębiorstwa, jest wiele, jednak najbardziej niesprawiedliwymi wydają się te, które nie wynikają z popełnionych błędów czy niewiedzy, a z rzeczy, na które właściciele firm nie mają wpływu. Jednym z takich zagrożeń są zatory płatnicze. Jak z nimi walczyć? 
 

Spis treści:

Zatory płatnicze – co to?

 
Pojęcie zatorów płatniczych najlepiej wyjaśnić jako nagromadzenie się zadłużeń wpływających na płynność finansową firmy oraz stosunki z kontrahentami. Do zatorów płatniczych dochodzi w sytuacji, w której Twoja firma zbyt długo oczekuje na płatności od partnerów biznesowych. Jeśli sprawa się przeciąga, brak płatności może katastrofalnie wpłynąć na finanse, a co za tym idzie także wiarygodność przedsiębiorstwa.
 

Z czego wynikają zatory płatnicze?

Przyczyn występowania zatorów płatniczych może być wiele. Jedną z nich jest nieprzemyślana strategia finansowa firm – niektóre przedsiębiorstwa uzależniają możliwość spłaty należności dla kontrahentów od tego, czy sami otrzymają zapłatę od innego partnera biznesowego. Zdarzają się sytuacje, w których nawet niewielkie opóźnienia skutkują problemami z płynnością finansową przedsiębiorstwa.

Inną, często spotykaną przyczyną jest sytuacja gospodarcza kraju. Większość firm stara się o stworzenie odpowiedniego zaplecza finansowego na wypadek wystąpienia nieprzewidzianych okoliczności. Bywają jednak sytuacje, które zaskakują wszystkich skalą lub szybkością, z jaką nawarstwiają się trudności. W dobie kryzysu gospodarczego wiele firm może utracić stałe źródła dochodu, a przez to także płynność, czasem nawet pomimo mądrego zarządzania i posiadania wystarczających na spokojne czasy rezerw.

Kolejnym powodem występowania zatorów płatniczych jest nieuczciwość kontrahentów. Niektóre firmy, korzystając z niskiej skuteczności sądów czy powolnej windykacji należności, świadomie odwlekają moment spłaty tak długo, jak to możliwe.

Pośrednią przyczyną zatorów biznesowych może być także lekkomyślne podejmowanie decyzji biznesowych – prowadzenie interesów z niesprawdzonymi firmami, czy transakcje zawierane w tzw. „szarej strefie”.
 

Czym grożą zatory płatnicze?

Każde przedsiębiorstwo stanowi część sieci przedsiębiorstw, które nawiązują ze sobą relacje biznesowe. Wystąpienie długotrwałego zatoru płatniczego może być opłakane w skutkach dla firmy, która nie tylko sprzedaje swoje towary i usługi, ale także inwestuje (na przykład w nowe technologie).

Zatory płatnicze mogą skutkować:

• problemami z wypłacalnością firmy;
• utratą płynności finansowej;
• pogorszeniem relacji z partnerami biznesowymi;
• brakiem możliwości wypłaty wynagrodzeń pracowniczych;
• zatrzymaniem rozwoju przedsiębiorstwa.

Jak poradzić sobie z zatorami płatniczymi?

 
Chociaż wystąpienie zatoru płatniczego to dla firmy zawsze trudna sytuacja, nie jest ona bez wyjścia. Na przestrzeni lat pojawiło się wiele rozwiązań, które umożliwiają przedsiębiorstwom wyjście z kryzysu oraz zminimalizowanie negatywnych skutków zatorów płatniczych. Swoje propozycje dla firm przedstawiło zarówno państwo (ustawa o zatorach płatniczych), jak i rynek usług finansowych (kredyty i faktoring).
 

Ustawa o zatorach płatniczych

1 stycznia 2020 r. w życie weszła przyjęta przez sejm ustawa, której celem jest ograniczenie występowania zatorów płatniczych. Jako że sprawa może dotyczyć każdej branży, ale szczególnie często zdarza się w transporcie, budownictwie i w branży spożywczej (które są szczególnie istotne dla stabilności gospodarki), należało przedstawić praktyczne rozwiązania. Co zakłada ustawa?

• Zapisy ustawy regulują kwestię maksymalnych terminów płatności. 30-dniowy termin zapłaty dotyczy transakcji, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny. Wyjątek stanowią podmioty lecznicze (na przykład szpitale). Dla nich maksymalny termin zapłaty wynosi 60 dni. Taki termin dotyczy także transakcji zawieranych między przedsiębiorcami, w których dłużnikiem firmy z sektora MŚP będzie duże przedsiębiorstwo.
• Odstąpienie od umowy w szczególnych warunkach – na mocy ustawy o zatorach płatniczych przedsiębiorstwa mogą odstąpić od umowy lub ją wypowiedzieć, jeśli termin zapłaty przekracza 120 dni.
• Obowiązek przygotowania raportu z praktyk płatniczych dla dużych firm. To rozwiązanie ma ułatwić mniejszym przedsiębiorstwom sprawdzanie terminów płatności stosowanych przez potencjalnych partnerów biznesowych bez korzystania z usług biur informacji gospodarczych.
• Większe odsetki za opóźnione płatności – od stycznia 2020 wierzyciele mają prawo do odsetek za opóźnienie w wysokości 11,5% (wcześniej odsetki wynosiły 9,5% – teraz niższa stopa dotyczyć będzie jedynie podmiotów leczniczych).
• Ustawa przewiduje także wprowadzenie kar administracyjnych dla tych przedsiębiorców, którzy tworzą zatory płatnicze. Organem odpowiedzialnym za nakładanie ww. kar jest UOKiK.

Poza wymienionymi rozwiązaniami rząd zdecydował się na zmiany w ustawach o podatku dochodowym od osób fizycznych i od osób prawnych. W skrócie: jeśli dłużnik nie spłaci należności w ciągu 90 dni od daty upływu terminu płatności, wierzyciel będzie mógł obniżyć podstawę opodatkowania o brakującą kwotę. Analogicznie, dłużnik będzie w takiej sytuacji zmuszony do podwyższenia przychodu o niezapłacone kwoty.
 

Faktoring sposobem na zatory płatnicze

Mimo szeregu zmian wprowadzonych przez sejm, przedsiębiorcy wciąż chętnie korzystają z faktoringu. Dzięki tej usłudze odzyskanie płynności finansowej jest nieco prostsze, a z pewnością szybsze od korzystania z rozwiązań rządowych.

Faktoring to inaczej wykupienie wierzytelności. Korzystająca z usługi firma otrzymuje pieniądze ekspresowo (nawet w kilka godzin), może także przenieść na faktora ryzyko niewypłacalności kontrahenta. W takim układzie firma faktoringowa sama zajmie się ściągnięciem należności. Więcej informacji o rodzajach faktoringu znajdziesz w naszym poradniku w artykule – Co to jest faktoring i jakie są jego rodzaje.

Warto nadmienić, że faktoring może być wykorzystywany jako narzędzie do stałego finansowania faktur – w przypadku, gdy terminy płatności są dla przedsiębiorstwa wciąż zbyt długie lub łańcuch dostawców jest długi i oczekiwanie na spłaty przeciąga się nagminnie. Wiele firm faktoringowych oferuje także wykup pojedynczych faktur, co otwiera przed faktorantami nowe możliwości. Jednorazowe skorzystanie z faktoringu pozwala poradzić sobie z przejściowymi problemami, a także wysłać sygnał ociągającym się kontrahentom.
 
 
Czytaj także:
Odroczony termin płatności – jak zabezpieczyć się przed zatorami płatniczymi?
Jak wykorzystać przeterminowane faktury i poprawić płynność finansową?