Czym jest BNPL?
Zacznijmy od podstaw. BNPL to akronim anglojęzycznego Buy Now, Pay Later, czyli kup teraz, zapłać później. W rozwinięciu skrótu zawiera się najkrótsza i dość precyzyjna charakterystyka tej usługi, zwanej także odroczoną płatnością. Warto jednak poznać więcej szczegółów, zanim zdecydujemy się na skorzystanie z przesunięcia płatności na później.
Z perspektywy klienta (niezależnie, czy mowa o indywidualnym czy biznesowym) BNPL wygląda dość prosto:
- Najpierw klient dokonuje zakupu – najczęściej przez internet – i wybiera formę płatności (nazwa tej formy różni się często w zależności od dostawcy).
- Następnie wybiera rodzaj odroczenia – niektóre sklepy oferują odroczenie płatności na raty lub możliwość odroczenia na różne okresy.
- Zamówiony towar dociera do klienta.
- Na końcu klient dokonuje płatności – przed upływem terminu.
W rzeczywistości jednak “pod maską” tego procesu dzieje się znacznie więcej, zwłaszcza pomiędzy 2. a 3. punktem powyższej listy. W momencie, gdy klient wybiera odroczoną płatność, firma realizująca usługę otrzymuje zapytanie o udzielenie kredytu konsumenckiego.
Przykład:
Pan Grzegorz odwiedza stronę sklepu internetowego, który oferuje płatność odroczoną dla firm. Dokonuje zakupów na kwotę 32 000 zł i wybiera opcję: kup teraz, zapłać później. Sklep, w którym kupuje pan Grzegorz, korzysta z rozwiązania PragmaGO, dzięki czemu przedsiębiorca może wybrać opcję zapłaty za zakupy nawet do 60 dni po zakupie. Podejmuje decyzję i składa zamówienie.
Tyle po stronie kupującego. Od tej pory proces zaczyna działać na podstawie złożonego zamówienia. Z perspektywy klienta najistotniejsze jednak jest to, że jego zamówienie natychmiast zostaje przekazane do realizacji – nie będzie więc czekał na produkty dłużej przez to, że zdecydował się na płatność odroczoną.
A jak to wygląda ze strony sprzedawcy?
Przykład:
Gdy Pan Grzegorz składa zamówienie z płatnością odroczoną, zostaje mu udzielony kredyt na te konkretne zakupy. Sprzedający nie musi czekać na spłatę 30 czy 60 dni – środki otrzymuje od razu dzięki temu, że podpisał odpowiednią umowę z firmą świadczącą usługi BNPL. W ten sposób zapewnił swojej działalności dodatkową cechę wyróżniającą (więcej dostępnych metod płatności) przy jednoczesnym zachowaniu płynności finansowej.
Podobnie działa to w przypadku platform sprzedażowych – na przykład Allegro. W przypadku usługi Allegro Pay Business, dostawca finansowania – firma PragmaGO – współpracuje z marketplace’em, dzięki czemu kupujący mogą korzystać z płatności odroczonych, a sprzedający otrzymują pieniądze natychmiast – bez czekania.
Ile kosztuje Buy Now Pay Later?
Dużym atutem BNPL jest to, że odroczenie płatności dla konsumentów z reguły nie wiąże się z dodatkowymi kosztami. Przedsiębiorcy z kolei mogą mieć naliczane opłaty, ale ich kwota nie jest wysoka. Z kolei możliwość zapłacenia za towar później – zazwyczaj o 30 dni – sprawia, że firma może zaoszczędzić sporo – na przykład kupując produkty aktualnie objęte promocją.
Należy jednak pilnować terminów płatności – jeżeli przedsiębiorca ureguluje należność w terminie, będzie musiał uiścić dokładnie tę samą kwotę, co w przypadku zakupów z natychmiastową płatnością. Jeśli jednak przekroczy ten termin, będzie musiał zapłacić także odsetki lub karę, wynikającą z zawartej umowy.
Jak działa finansowanie odroczonych płatności? Dostawcy usług, którzy dostarczają środki na odroczenie płatności, mają swoje umowy ze sklepami i platformami sprzedażowymi. Zarabiają na wdrożeniu usługi oraz jej obsłudze, ale – co oczywiste – na klientach, którzy nie płacą w terminie.
Sklep zaś, choć może ponosić koszty, zyskuje przewagę konkurencyjną – oferuje rozchwytywaną formę płatności i ułatwia klientom zakupy. Ma to szczególne znaczenie w kontekście danych, płynących z raportu Płatności odroczone w Polsce 2023. Wynika z nich, że aż 69% konsumentów zdarzyło się porzucić koszyk zakupowy jedynie z powodu tego, że sklep nie oferował odroczonej płatności.
Usługi Buy Now, Pay Later są szczególnie atrakcyjne dla klientów biznesowych, którzy chcą dokonać zakupów firmowych w momencie, gdy czekają na płatności od swoich klientów. W wielu takich przypadkach odroczona płatność sprawi, że nie trzeba będzie zaciągać pożyczki (często oprocentowanej), a potrzebny towar czy materiały będzie można od razu wykorzystać w dalszej działalności.
W przyszłości mogą jednak zajść zmiany, które wpłyną na obecny stan rzeczy.
Odroczone płatności objęte nową dyrektywą unijną
Przez długi czas kwestie odroczonych płatności nie były dostatecznie uregulowane w polskim i unijnym prawie, ale ta sytuacja zmieniła się z początkiem 2024 roku. Od stycznia obowiązuje nowy dokument PE i Rady Europy w sprawie kredytów konsumenckich – tzw. dyrektywa CCD II. Jej zapisy uchylają działającą do tej pory dyrektywę CCD i aktualizują sporą część przepisów tak, aby dopasować je do nowoczesnych form płatności. Zmiany nie ominęły usługi BNPL.
Najistotniejszą zmianą, którą wprowadza dyrektywa, jest rozszerzenie zakresu przedmiotowego dokumentu. Od stycznia bierze się także pod lupę kredyty nieoprocentowane – takie, jak kredyt udzielany przy okazji korzystania z BNPL.
Co tak właściwie się zmieni?
Szczególnie istotne jest to, że wszystkie nieoprocentowane kredyty (a w tę kategorię zaliczają się odroczone płatności) mają być poddane takim samym kryteriom, jak standardowe kredyty, udzielane na procent. To może wpłynąć na plany dotyczące rozwoju tych form płatności, ale także na ewentualne koszty.
Z pewnością jednak wzrośnie bezpieczeństwo takich transakcji – kredytodawca będzie musiał udzielić kredytobiorcy najważniejszych informacji dotyczących zaciąganego zobowiązania. W dyrektywie pojawia się jednak zapis mówiący, że klient powinien otrzymać pełen zestaw informacji co najmniej na dzień przed zawarciem umowy. W obecnym kształcie, w jakim udziela się odroczonych płatności, to spore utrudnienie – dużym atutem usługi jest często jej błyskawiczna realizacją. Póki co jednak nie przewidziano żadnych sankcji za niedotrzymanie tego warunku, a co najważniejsze – umowa zawarta bez spełnienia tego kryterium, wciąż będzie wiążąca. Klient będzie miał w takim przypadku prawo do odstąpienia od umowy, a do obowiązków kredytodawcy należy poinformowanie go o tym najpóźniej dzień po podpisaniu umowy kredytowej.
Unijny dokument z pewnością będzie podlegał kolejnym przeobrażeniom w przyszłości – warto więc mieć dyrektywę CCD II na uwadze.
Odroczone płatności Allegro Pay Business już gotowe na zmiany
Część firm zdążyła się odpowiednio przygotować. Jeden z liderów rynku usług BNPL, Allegro, już od dłuższego czasu weryfikuje zdolność kredytową klientów korzystających z odroczonych płatności. W tym celu Allegro sprawdza dane w bazach wewnętrznych (gdzie zapisane są informacje takie jak aktywność konta, historia zakupów i płatności), ale także zewnętrznych – na przykład w Biurze Informacji Kredytowej.
Podsumowanie
Choć przyszłość może przynieść pewne zmiany, które wpłyną na sposób korzystania z płatności odroczonych w Polsce, nic nie wskazuje na to, by popularność tego rozwiązania miała znacząco spaść. Polscy przedsiębiorcy przyzwyczaili się już do odraczania płatności, wpisując ten model płacenia za zakupy w strategię prowadzenia działalności.
Tymczasem liczba bramek płatniczych i rozwiązań finansowych, które umożliwiają dokonywanie płatności w późniejszym terminie, stale rośnie, a korzystanie z nich staje się coraz bardziej przystępne.
