Jak zdefiniować restrukturyzację?
Restrukturyzacja, czy też postępowanie restrukturyzacyjne, to inaczej porozumienie się z wierzycielami celem uniknięcia ogłoszenia upadłości. Z restrukturyzacji korzystają przedsiębiorcy zagrożeni niewypłacalnością lub niewypłacalni. Zacznijmy więc od początku:
Ważne!
Niewypłacalnym nazywamy przedsiębiorstwo lub dłużnika, który nie reguluje posiadanych zobowiązań pieniężnych przez okres dłuższy niż trzy miesiące i wciąż nie ma możliwości spłaty długów. Istnieje także inna sytuacja, w której dłużnika określa się niewypłacalnym: gdy kwota zadłużenia przekracza wartość majątku od ponad 24 miesięcy.
Przedsiębiorstwo zagrożone niewypłacalnością znajduje się w trudnej sytuacji materialnej, która pozwala sądzić, że wkrótce (czas ten nie musi być precyzyjnie określony) firma stanie się niewypłacalna.
W sytuacji zagrożenia niewypłacalnością (lub będąc już niewypłacalnym), dłużnik może złożyć wniosek, który skutkuje wszczęciem postępowania restrukturyzacyjnego. Celem restrukturyzacji jest uniknięcie upadłości i bankructwa poprzez wypracowanie porozumienia z wierzycielami danego przedsiębiorstwa i/lub oddłużenie firmy. Innymi słowy: restrukturyzacja pozwala przedsiębiorstwu uzyskać ochronę przed egzekucją na czas wprowadzenia istotnych zmian, mających umożliwić dalsze prowadzenie działalności i spłatę wszelkich zobowiązań w przyszłości.
Czym różni się restrukturyzacja od upadłości?
Proces restrukturyzacji ma na celu doprowadzenie do sytuacji, w której przedsiębiorstwo ureguluje zobowiązania wobec wierzycieli i będzie mogło kontynuować działalność. Postępowanie upadłościowe z kolei prowadzi do zamknięcia przedsiębiorstwa – po drodze starając się doprowadzić do uregulowania zaległości.
Restrukturyzacja – jak sama nazwa wskazuje – może prowadzić do głębokich zmian w przedsiębiorstwie. Zmiany te mogą obejmować zakres świadczonych usług, charakter prowadzonej działalności, redukcję zatrudnienia, a nawet zmianę zarządu. Firma ogłaszająca upadłość nie musi wprowadzać daleko idących zmian, ponieważ efektem postępowania i tak będzie zamknięcie działalności.
Przebieg procesu restrukturyzacyjnego
Aby móc przeprowadzić skuteczną restrukturyzację, należy:
- przeanalizować kondycję finansową przedsiębiorstwa,
- zaplanować kroki przywracające płynność finansową firmie,
- wdrożyć konieczne działania.
Zanim jednak to wszystko nastąpi, konieczne jest rozpostarcie odpowiedniego “parasola ochronnego” nad przedsiębiorcą na czas prowadzenia postępowania. Ochrona ta obejmuje:
- wstrzymanie konieczności regulacji zobowiązań objętych porozumieniem,
- zawieszenie toczących się postępowań egzekucyjnych,
- zablokowanie możliwości wypowiedzenia umowy najmu lub dzierżawy nieruchomości, w której dłużnik prowadzi przedsiębiorstwo,
- zablokowanie możliwości wypowiedzenia umowy pożyczki lub kredytu, o ile dotyczą środków będących do dyspozycji przedsiębiorcy przed dniem wszczęcia postępowania,
- zablokowanie możliwości wypowiedzenia umowy leasingu z tytułu zaległości, których dotyczy porozumienie,
- zablokowanie możliwości wypowiedzenia umów kluczowych dla działalności operacyjnej przedsiębiorstwa,
- możliwość odstąpienia od nierentownych umów bez płacenia kar umownych oraz redukcji zatrudnienia przez wyznaczonego zarządcę sądowego.
Ważne!
Restrukturyzacja obejmuje te zobowiązania, postępowania egzekucyjne i umowy, które istniały już w momencie wszczęcia postępowania restrukturyzacyjnego. Oznacza to, że jeśli przedsiębiorca nabędzie kolejne zobowiązania już w trakcie postępowania, będzie musiał spłacić je w terminie.
Podobnie rzecz ma się w przypadku umowy najmu lub dzierżawy nieruchomości. W trakcie restrukturyzacji dłużnik nie musi spłacać zobowiązań powstałych wcześniej pod warunkiem, że na bieżąco reguluje płatności z tytułu czynszu lub dzierżawy, powstałe już po otwarciu postępowania.
Plan restrukturyzacyjny
Wraz z otwarciem postępowania, przedsiębiorstwu zostaje wyznaczony nadzorca lub zarządca sądowy – osoba, której zadaniem jest pomoc firmie w łagodnym przejściu przez proces restrukturyzacji. Jednym z obowiązków nadzorcy sądowego jest sporządzenie planu restrukturyzacji. To kluczowy element, ponieważ ma on przekonać wierzycieli do wyrażenia zgody na zaproponowane porozumienie.
Aby móc przygotować rzetelny i możliwy do realizacji plan restrukturyzacyjny, zarządca sądowy musi otrzymać możliwie jak najpełniejszy zestaw danych ze strony dłużnika. Następnie zarządca analizuje i opracowuje otrzymane informacje.
Plan restrukturyzacji może zakładać między innymi:
- odroczenie terminu spłaty zobowiązań,
- wdrożenie zaktualizowanych zasad regulacji zobowiązań pomiędzy dłużnikiem a wierzycielami,
- redukcję zadłużenia – np. poprzez umorzenie odsetek, a czasem nawet części zobowiązań,
- przekształcenie zadłużenia w akcje spółki bądź udział w zyskach przedsiębiorstwa.
Rodzaje postępowania restrukturyzacyjnego
Restrukturyzację firmy można przeprowadzić na wiele sposobów. Oto rodzaje postępowania:
Postępowanie o zatwierdzenie układu
Najmniej inwazyjny rodzaj postępowania restrukturyzacyjnego. W tym wariancie przedsiębiorca sam zarządza firmą i składnikami jej majątku, samodzielnie podejmuje decyzje i sam wypracowuje porozumienie z wierzycielami. Rolą sądu w postępowaniu o zatwierdzenie układu jest jedynie… zatwierdzenie układu.
Ważne!
Postępowanie o zatwierdzenie układu można wdrożyć jedynie w sytuacji, gdy suma spornych wierzytelności nie przekracza 15% wierzytelności uprawnionych do głosowania nad układem.
Postępowanie układowe
Ten rodzaj postępowania trwa najdłużej, jednak pozwala na zablokowanie postępowań egzekucyjnych jeszcze zanim wniosek o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego zostanie rozpatrzony. Co więcej, postępowanie układowe umożliwia prowadzenie sporów podczas przygotowywania spisu wierzycieli – stąd wynika dłuższy czas trwania.
Przyspieszone postępowanie układowe
Decydując się na przyspieszone postępowanie układowe, restrukturyzowane przedsiębiorstwo jest chronione przed egzekucją od momentu, w którym postępowanie restrukturyzacyjne zostaje otwarte. Ten rodzaj postępowania daje też wspomnianą wcześniej ochronę przed wypowiedzeniem istotnych dla dłużnika umów. Całość przyspieszonego postępowania układowego powinna zamknąć się w okresie około 12 miesięcy.
Postępowanie sanacyjne
Ten rodzaj postępowania cechuje najszerszy dostępny wachlarz środków, mających na celu zrestrukturyzowanie przedsiębiorstwa. Postępowanie sanacyjne może doprowadzić do odstąpienia od nierentownych kontraktów, umożliwia zwolnienie pracowników w sposób tożsamy do zwolnień przy upadłości pracodawcy. W ramach postępowania sanacyjnego przedsiębiorca ma także możliwość sprzedaży majątku przy jednoczesnym zachowaniu możliwości zawarcia układu z wierzycielami.
Jak właściwie wybrać rodzaj postępowania restrukturyzacyjnego?
Kluczowym elementem, który wpływa na wybór rodzaju postępowania, jest czas, jakiego dłużnik potrzebuje, by podjąć próbę podźwignięcia firmy z zapaści. W sytuacji umiarkowanego zagrożenia niewypłacalnością, gdy restrukturyzacja staje się środkiem zapobiegawczym, przedsiębiorca może zdecydować się na postępowanie o zatwierdzenie układu. Z kolei przedsiębiorca, którego firma już w momencie składania wniosku jest niewypłacalna, powinien rozważyć nawet skorzystanie z postępowania sanacyjnego.
Podejmując tę trudną decyzję, przedsiębiorca powinien jednak wziąć pod uwagę znacznie więcej czynników. W dokonaniu właściwego wyboru z pewnością pomoże szczegółowa analiza, uwzględniająca posiadany majątek, wizerunek firmy, koszty postępowania restrukturyzacyjnego czy liczbę wierzycieli i wartość zobowiązań do spłaty.
Restrukturyzacja a faktoring
Postępowanie restrukturyzacyjne wywiera wpływ na wiele aspektów działania przedsiębiorstwa – także na kwestie finansowania. W tym rozdziale wyjaśnimy, jak zmieniają się możliwości finansowania faktoringiem przedsiębiorstwa, będącego w restrukturyzacji.
Jak wskazują autorzy artykułu Faktoring a postępowanie restrukturyzacyjne – studium problemu, Robert Fluder i Małgorzata Anisimowicz, problematyczny jest fakt, że faktoring wciąż należy do umów nienazwanych. Zdefiniowanie go tak, by objąć terminem wszystkie dostępne rodzaje faktoringu (a jest ich wiele), to właściwie niemożliwe zadanie.
Kluczową w kontekście restrukturyzacji jest kwestia ujęcia wierzytelności faktoringowych w spisie wierzytelności. Sporo jednak zależy od wybranego rodzaju faktoringu. Choć nadzorcy sądowi mogą przedstawiać restrukturyzację jako proces, który nie ma wpływu na faktoring, jest to jedynie część prawdy.
Gdy przedsiębiorstwo korzysta z finansowania faktoringiem pełnym (wariantu, w którym faktor przejmuje ryzyko nieotrzymania zapłaty), umowa faktoringu zwykle bywa obojętna w kontekście spisu wierzytelności, sporządzonego na potrzeby postępowania restrukturyzacyjnego.
Inaczej ma się rzecz w przypadku faktoringu niepełnego czy odwrotnego. W takich sytuacjach należy wziąć pod uwagę zabezpieczenia na majątku faktoranta oraz poręczenia. Jedno i drugie musi znaleźć się w spisie wierzytelności – poręczycieli w takim układzie wskażemy jako wierzycieli warunkowych.
Wątpliwości budzi także kwestia wysokości wierzytelności, jaką należy ująć w spisie. Brak precyzyjnych przepisów dotyczących faktoringu sprawia, że nie można z całą stanowczością stwierdzić, czy w spisie wierzytelności powinien znaleźć się pełen limit faktoringowy przyznany faktorantowi, czy też jedynie jego wykorzystana część. Autorzy wspomnianego wcześniej artykułu wskazują jednak, że pewną wskazówkę zawiera art. 256 ust. 2 ustawy prawo restrukturyzacyjne. Zgodnie z nim w spisie należy uwzględnić jedynie tę część limitu, która – na dzień przed wszczęciem postępowania restrukturyzacyjnego – była wykorzystana przez faktoranta.
To nie koniec kwestii spornych, jednak najistotniejszym wnioskiem powinien być ten, że – choć skomplikowane – finansowanie faktoringiem w okresie trwania postępowania restrukturyzacyjnego jest możliwe.
Postępowanie restrukturyzacyjne w Twojej firmie a faktoring w PragmaGO
Chcemy wyraźnie powiedzieć, że nie dyskwalifikujemy firm w procesie restrukturyzacji. Z pełnym zaangażowaniem realizujemy naszą misję udostępniania finansowania przedsiębiorcom nawet w granicznych sytuacjach, jednak w kontekście restrukturyzacji należy pamiętać o pewnych ograniczeniach.
Pamiętaj, że gdy Twoje przedsiębiorstwo jest w trakcie restrukturyzacji:
- konieczne będzie sporządzenie aneksu do umowy faktoringowej w obecności i za pisemną zgodą przydzielonego faktorantowi nadzorcy sądowego,
- musimy poinformować odbiorców o toczącym się postępowaniu na wypadek sytuacji, w której pozostali wierzyciele chcieliby przekierować spłaty zobowiązań do odbiorców.
Wiele zależy od tego, czy ustanowione do momentu otwarcia postępowania cesje są skuteczne. Jeżeli tak – zrobimy wszystko, by utrzymać finansowanie Twojej firmy także w czasie restrukturyzacji.
