W skrócie o leasingu
Leasing jest formą finansowania, w której leasingodawca dokonuje zakupu przedmiotu tylko po to, by oddać go w użytkowanie leasingobiorcy. Ten z kolei zyskuje prawo do korzystania z przedmiotu (najczęściej pojazdu) w zamian za regularne spłacanie rat. Po zakończeniu umowy leasingu przedmiot może przejść w posiadanie leasingobiorcy – konieczne jest jednak uregulowanie kwoty wykupu pojazdu.
W kontekście wykupu samochodu z leasingu kluczową kwestią jest wybór odpowiedniego rodzaju finansowania – inaczej bowiem rozlicza się wykup z leasingu operacyjnego, a inaczej z finansowego. W samych rodzajach leasingu jest zresztą więcej różnic – wszystkie z nich omówiliśmy w naszym artykule: Co to jest leasing i jakie są jego rodzaje?
Wykup samochodu osobowego z leasingu operacyjnego
W tym artykule skupimy się na kwestii przeniesienia własności pojazdu po zakończeniu umowy leasingu operacyjnego dlatego, że to forma finansowania pojazdów, którą firmy wybierają najchętniej. Powodów jest wiele – niższy koszt wstępny, stałe generowanie kosztów uzyskania przychodu, możliwość korzystania z nowego pojazdu bez konieczności płacenia pełnej kwoty. Umowy leasingu operacyjnego zawsze dają przedsiębiorcy (leasingobiorcy) możliwość wykupu pojazdu, często na preferencyjnych warunkach.
Należy jednak zwrócić szczególną uwagę na to, czy planujemy wykupić samochód z leasingu w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, czy też skorzystać z wykupu prywatnego. Decyzje te będą miały różne skutki w zależności od tego, czy w czasie trwania umowy leasingu przedsiębiorca użytkował pojazd wyłącznie w działalności gospodarczej czy korzystał z niego także prywatnie.
Proces wykupywania samochodu z leasingu
W momencie zawierania umowy leasingowej strony określają wysokość opłaty wstępnej, miesięcznych rat oraz kwoty wykupu. Ta ostatnia może wynosić od 1% do nawet 45% wartości pojazdu. Przez cały okres trwania umowy leasingobiorca zobowiązany jest do regularnego płacenia rat. W ostatnim miesiącu zamiast standardowej raty, przedsiębiorca przelewa na konto leasingodawcy kwotę wykupu – to właśnie jest moment przeniesienia własności samochodu z leasingodawcy na leasingobiorcę.
Z chwilą uiszczenia opłaty końcowej przedsiębiorca powinien otrzymać od sprzedającego fakturę VAT – świadczenie usługi leasingu zakończyło się już wcześniej, a teraz następuje dostawa towarów.
W kolejnym kroku należy wykupiony samochód uwzględnić jako środek trwały firmy lub ująć go w kosztach jako jednorazowy zakup. Nie zawsze będzie to jednak decyzja przedsiębiorcy.
- wykup pojazdu jako jednorazowy wydatek możemy ująć jedynie w sytuacji, w której kwota wykupu nie przekracza 10 000 zł (netto, jeżeli przedsiębiorca jest VATowcem; brutto, jeżeli nie jest podatnikiem VAT);
- w przeciwnym wypadku przedsiębiorca ma obowiązek wprowadzić pojazd do ewidencji środków trwałych firmy. Wiąże się to także z obowiązkiem amortyzowania środka trwałego i stworzenia planu amortyzacji.
Jeśli wartość początkowa wykupionego pojazdu jest niższa niż 10 000 zł, przedsiębiorca ma wybór – może uwzględnić samochód jako środek trwały i zdecydować się na amortyzację, ale może też wszystkie związane z wykupem koszty zaliczyć do KUP jednorazowo.
Ważne!
W ustalaniu wartości początkowej przyjmuje się cenę nabycia pojazdu, czyli kwotę należną sprzedawcy oraz koszty zakupu minus VAT podlegający odliczeniu. Jeżeli zakupu dokonano w obcej walucie, należy również uwzględnić różnice kursowe.
Ważne!
Nie zawsze możemy zaliczyć całość odpisów amortyzacyjnych do kosztów uzyskania przychodu. Jeżeli samochód osobowy z tradycyjnym silnikiem spalinowym (benzyna, olej napędowy, LPG, CNG) przedstawia wartość powyżej 150 000 zł, w koszta zaliczymy jedynie część odpisów amortyzacyjnych do tej kwoty. Jeśli pojazd jest pojazdem elektrycznym lub jest napędzany wodorem, limit ten rośnie do 225 000 zł.
Scenariusze wykupu z leasingu na firmę lub użytek prywatny
Scenariusz 1
W tym wariancie przedsiębiorca użytkował samochód prywatnie oraz w działalności przez cały okres trwania umowy leasingowej, a teraz zdecydował się na wykup prywatny. Oznacza to, że:
- nie może odliczyć kosztu i podatku VAT z faktury wykupu,
- może odliczać 20% kosztów oraz 50% podatku VAT od bieżących wydatków związanych z użytkowaniem pojazdu.
Scenariusz 2
W tym wariancie przedsiębiorca również użytkował samochód zarówno prywatnie, jak i w działalności gospodarczej, jednak podjął decyzję o wykupie pojazdu w ramach działalności. Oznacza to, że:
- może odliczyć koszty oraz podatek VAT zgodnie z fakturą wykupu,
- może odliczać 75% kosztów oraz 50% podatku VAT od bieżących wydatków, związanych z użytkowaniem pojazdu.
Scenariusz 3
Ten scenariusz zakłada, że przedsiębiorca korzystał z pojazdu jedynie na potrzeby działalności gospodarczej oraz zdecydował się na wykup w ramach działalności. Oznacza to, że:
- może odliczyć koszty i podatek VAT z faktury wykupu,
- może odliczać 100% kosztów i 100% podatku VAT od bieżących wydatków.
Scenariusz 4
Mówimy o sytuacji, w której przedsiębiorca korzystał z pojazdu wyłącznie w działalności, ale podjął decyzję o wykupie prywatnym samochodu. Oznacza to, że:
- nie może odliczyć kosztów i podatku VAT z faktury wykupu,
- może odliczyć 20% kosztów i 100% podatku VAT od bieżących wydatków związanych z użytkowaniem pojazdu.
Wykup samochodu po leasingu na cele prywatne
W 2022 roku wprowadzono przepisy Polskiego Ładu – te szeroko zakrojone zmiany dosięgnęły także przedsiębiorców, którzy wykupują pojazdy z leasingu. Główną i najszerzej dyskutowaną zmianą było wydłużenie karencji na sprzedaż wykupionego z leasingu pojazdu bez podatku – przed 2022 rokiem okres ten wynosił 6 miesięcy, jednak Polski Ład wydłużył go do 6 lat. Nowymi przepisami objęto wszystkie pojazdy, które wykupiono po 2021 roku oraz transakcje sprzedaży takich samochodów, które miały miejsce od 1 stycznia 2023 r.
W rzeczywistości jednak zmiana ta była dość przewidywalna – wskazywały na to interpretacje podatkowe wydawane w poprzednich latach, m.in. przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej. Wiele z nich odwoływało się do art. 14 ust. 1 updof, w którym już wcześniej figurował zapis informujący o tym, że sprzedaż składników majątku działalności gospodarczej (w tym pojazdu wykupionego z leasingu) zalicza się do przychodu z działalności gospodarczej. Z kolei termin 6 lat w kontekście sprzedaży środków trwałych firmy już wcześniej pojawił się w art. 10 ust. 2 ustawy.
Podsumujmy: jeżeli przedsiębiorca wykupi pojazd z leasingu na użytek prywatny, a następnie będzie chciał go sprzedać, będzie musiał odprowadzić podatek dochodowy od transakcji, ponieważ uzyska przychód firmowy. Sprzedaż zostanie zwolniona z podatku jedynie w przypadku, gdy od pozyskania samochodu (tu: wykupienia go z leasingu) minie co najmniej 6 lat.
Darowizna, czyli jak sprzedać samochód wykupiony z leasingu bez podatku?
Najprostsza odpowiedź na to pytanie brzmi: poczekać 6 lat. To oczywiste, ale dla wielu przedsiębiorców nieatrakcyjne rozwiązanie. Istnieje jednak możliwość dokonania sprzedaży pojazdu przed upływem tego terminu bez konieczności odprowadzania podatku dochodowego.
W tym celu przedsiębiorca może oddać samochód w darowiźnie na rzecz osoby należącej do zerowej grupy podatkowej (zaliczamy do niej najbliższą rodzinę, m.in.: małżonkę lub małżonka, dzieci, rodzeństwo czy wnuki). Jeżeli adresat darowizny postanowi sprzedać pojazd po minimum 6 miesiącach od jego otrzymania, nie wywoła to skutków podatkowych – sprzedający nie będzie musiał zapłacić ani podatku PIT, ani podatku od spadków i darowizn.
Co z kosztami dotyczącymi pojazdu po zakończeniu umowy leasingu?
Jeżeli nie chcemy sprzedawać samochodu, tylko nadal korzystać z niego prywatnie oraz w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, zmniejszeniu ulegnie odsetek ponoszonych kosztów, jaki możemy zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu – z 50% do 20%. Dotyczy to zarówno kosztów paliwa, jak i napraw czy przeglądów.
Ważne!
Przedsiębiorca musi być w stanie udowodnić, że z pojazdu korzysta także w celach biznesowych – w przeciwnym razie nie będzie miał prawa do zaliczania nawet wspomnianych 20% wydatków do kosztów uzyskania przychodu.
Czytaj także:
Amortyzacja samochodu ciężarowego – co warto wiedzieć?
